وظایف ما در زمان غیبت چیست؟

مطلبى که همیشه مورد سؤال صاحبان ایمان بوده و علاقه‏مندان به مکتب اهل بیت و عاشقان و معتقدین به امام زمان حضرت مهدى ارواحنا فداه از آن پرسش مى‏کنند این است که: آیا در عصر غیبت، علاوه بر انتظار، تکالیف دیگرى متوجه ما مى‏باشد؟ آنچه مسلّم است پیروان و معتقدین به وجود مبارک امام زمان در زمان غیبت وظائف و تکالیفى دارند که باید نسبت به آنها آگاهى پیدا کنند و به آن عمل کنند و آنچه مربوط به اعتقاد و التزام قلبى است، با آن آشنا شوند و معتقد به آن باشند.

در این گفتار به برخى از آن وظایف به طور گذرا اشاره مى‏شود.

اوّل: آنچه در عصر غیبت بر همگان واجب است شناخت امام زمان بر اساس دلیل و برهان است زیرا روایتى که از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل شده و مورد قبول عامه و خاصه مى‏باشد حاکى از آن است که اگر کسى بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیّت مرده است و علامه امینى در جلد دهم الغدیر این روایت را با مضامین مختلف از کتب اهل سنّت نقل نموده و نیز کلینى رضوان اللَّه علیه در اصول کافى چندین روایت به همین مضمون آورده است‏اصول کافى: ج 1، ص 376، (باب من مات ولیس له امام).بنابر این اولین و مهمترین وظیفه ما در عصر غیبت این است که با امام خود آشنا بشویم و او را بر اساس عقل و برهان بشناسیم و احیاناً اگر در بعضى ازخصوصیات وجود حضرتش از قبیل طول عمر، شک و تردیدى داریم از بزرگان و اندیشمندان بپرسیم و رفع اشکال کنیم و خلاصه ارتباط خودمان را با وجود مقدّسش تنها به ذکر نام آن حضرت منحصر نکنیم. بلکه علاوه بر آن، باید زیر بناى شعار خودمان را به شعور و آگاهى محکم و تقویت نمائیم مخصوصاً امروز مسئله مهدویت مورد توجه قرار گرفته و دشمنان از این ناحیه حمله مى‏کنند تا ایمان جوانان ما را متزلزل نمایند، امروز شبهاتى که در قرون گذشته مطرح بوده و علماى کلامى ما مطرح نمودند و جواب دادند، غالباً مورد توجّه نیست و دشمن هم از آن طریق وارد نمى‏شود امّا مسئله مهدویت و غیبت حضرت و بعضى دیگر از خصوصیات ایشان دسیسه دشمنان قرار گرفته و شیاطین روزگار از این طریق افراد را وسوسه مى‏کنند.

لذا ما علاوه بر توصیه به آحاد مسلمانان و پیروان مکتب اهل بیت مبنى بر تحکیم این عقیده و ایمان به حضرت مهدى، به گویندگان و خطباى مذهبى و نیز نویسندگان و صاحبان قلم، خاضعانه عرض مى‏کنیم که در این امر مهم اعتقادى گامى بردارید و توده مردم را با این مسئله اصیل اسلامى بهتر آشنا سازید و حتّى المقدور در این مقام از نقل خواب و رؤیا و حکایات، آن هم از اشخاصى که مورد وثوق و اطمینان نیستند، پرهیز کنید زیرا اعتقاد ما به حضرت مهدى و مهدویت اعتقادى است که پشتوانه آن آیات فراوانى است در قرآن، و بیش از هزاران روایات که از پیامبر و ائمه معصومین، براى ما رسیده و نیز ادلّه عقلى است که لزوم حجت‏خدا در جهان خلقت را اثبات مى‏کند، و هرگز احتیاجى به نقل خواب و یا مطالب واهى در این رابطه نداریم و چنانچه چنین مسئله محکم و متّقن اسلامى با داشتن چنین پشتوانه‏هاى فراوان با افسانه آمیخته شود، قطعاً از اوج و عظمت خود ساقط مى‏گردد و چنین‏کارى به صلاح و مصلحت شیعیان نخواهد بود.

به‏حمد اللَّه بزرگان و دانشمندان در گذشته و حال، در رابطه با مسائل مربوط به حضرت بقیة اللَّه اعظم و ابعاد وجودى ایشان کتاب‏هاى مفید و سودمندى نوشته‏اند که علاقه‏مندان مى‏توانند کمال استفاده را از آن‏ها داشته باشند.

استغاثه به حضرت مهدى علیه السلام‏

سوّم: از وظائف ما شیعیان در زمان غیبت این است که توجّه داشته باشیم در پشت پرده غیبت، امام و اربابى داریم که خداوند توانائى‏هاى زیادى در اختیارش گذارده و او مى‏تواند خاک را به نظر کیمیا کند و داراى مقامى هست که با یک دعا و توجّه مى‏تواند تحول و انقلابى در جامعه و خانواده و یا افراد ایجاد کند و با تمام این توانایى‏ها مانند آباء ارجمند و جدّ بزرگوارش پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله، هم کریم است و هم نسبت به مؤمنین رئوف و مهربان. لذا جا دارد که در مواقع اضطرار و پریشانى‏ها از آن بزرگوار استغاثه نموده وکمک بگیریم. در مباحث گذشته‏ اشاره کردیم که اولًا استغاثه هرگز با توحید منافاتى ندارد و ثانیاً: افراد زیادى در طول تاریخ اسلام در این خانه را زدند و جواب مثبت گرفتند که به یکى، دو مورد اشاره نمودیم و ثالثاً: همین ظهور و بروز کرامات و معجزات و دادرسى از بیچارگان و درماندگان دلیل واضحى بود براى اثبات وجود حضرت مهدى ارواحنا فداه.

آنچه را که در این مقام مى‏خواهیم مطرح کنیم این است که ما شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت در زمان غیبت از چنین شخصیت والائى براى حلّ مشکلات غفلت نکنیم و مبادا به هر سوئى برویم و هر درى را بکوبیم و دست نیاز پیش هر کسى دراز کنیم، جز درب خانه آن امام رئوف و رحیم.

دو حدیث ارزنده‏

پیش‏تر اشاره کردیم که در رجال کشى‏ نقل مى‏کند: رمیله‏ که یکى از اصحاب امیر المؤمنین علیه السلام بوده مى‏گوید: تب شدیدى بر من عارض شد. چون روز جمعه احساس کردم مقدارى سبکتر شده‏ام و تبم کاهش یافته با خود گفتم: چیزى بهتر از این نیست که غسل کنم و به نماز جمعه که به امامت حضرت على علیه السلام منعقد مى‏شود بروم، این کار را انجام دادم و به مسجد رفتم، امّا همین که حضرت به منبر رفت، تبم، شدید شد و حالم مجدّداً دگرگون شد، بعد از نماز حضرت هنگام خروج از مسجد، متوجّه من شد و فرمود:

ناراحتى چه شده؟ وضع بیمارى خودم را برایش بازگو کردم. حضرت فرمود: مؤمنى نیست که مریض شود و محزون گردد مگر این‏که ما نیز مریض و محزون مى‏شویم و مؤمنى نیست که دعا کند، مگر این‏که ما براى او (آمین) مى‏گوئیم و از خداوند، استجابت دعاى او را خواستار مى‏شویم و مؤمنى نیست که ساکت و خاموش باشد مگر اینکه مابراى او دعا مى‏کنیم. عرض کردم: آیا این لطف و بزرگوارى شما تنها شامل حال کسانى مى‏شود که در این شهر به سر مى‏برند؟ (اشاره به این‏که این توجه شما مخصوص همین اطرافیان و آشنایانى است که دور شما را گرفته‏اند؟) و یا عمومیّت دارد و شامل همه اهل ایمان است؟ حتى آنهایى‏که در شرق و غرب زمین زندگى مى‏کنند، حضرت فرمود: (یا رُمَیْلَةُ، لَیْسَ یَغِیبُ عَنَّا مُؤمِنٌ فِی شَرْقِ الْارْضِ وَلا فِی غَرْبِها) اى رمیله! هیچ مؤمنى در شرق و غرب زمین نیست که از دیدگاه و منظر ما مخفى باشد.

و نیز پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به ابُوالْوَفاء فرمود: هرگاه در کار خود درمانده شدى، استغاثه کن به حضرت حجة علیه السلام که او تو را درمى‏یابد و او فریاد رس و پناه دهنده است براى هر کسى که به او استغاثه کند.

همچنین از وجود مبارک مهدىِ آل محمّد نقل شده که مى‏فرماید: انّا غیرُ مُهملینَ لِمراعاتِکم ولا ناسین لِذِکْرکم،ما توجه خودمان را از شما برنمى‏داریم و شما را فراموش نمى‏کنیم.

با وجود لطف و بزرگوارى این بزرگان و ذات حضرت بقیة اللَّه اعظم حیف است که شیعیان مضطر و گرفتار از این آستان کرم غافل شوند و از فیض آن بى‏بهره بمانند.

در استغاثه به امام زمان (عج) آمده: دو رکعت نماز بخوان و برو زیر آسمان رو به قبله بگو: سَلامُ اللَّهِ الْکامِلُ التَّامُ الشَّامِلُ وَصَلَواتُه الدَّائِمَةُ وَبَرَکاتُهُ الْقائِمةُ التامَة عَلى‏ حُجّةِ اللَّهِ وَوَلِیّهِ فِی ارْضِهِ وَبِلادِهِ، وَخَلِیفَتِهِ عَلى‏ خَلْقِهِ‏، تا آخر دعا.

با اعمال زشت خود امام زمان را نیازاریم‏

چهارم: یکى از مسائلى که لازم است صاحبان ایمان در زمان غیبت رعایت نمایند و نسبت به آن دقیق و محتاط باشند این است که کارى نکنند که قلب ولى اللَّه اعظم آزرده شود و ایشان مغموم و آزرده خاطر گردند، زیرا روایات فراوانى داریم که دلالت مى‏کند بر این‏که تمامى اعمال و کردار ما به محضر امام علیه السلام عرضه مى‏شود و ایشان از تمامى اعمال ما با خبر است و طبیعى است که وقتى اعمال زشت و یا گناه و معصیتى را از شیعیان خود و کسانى که دم از علاقه و محبت او مى‏زنند، مى‏نگرد، خاطر ایشان مکدّر مى‏شود.

در روایتى به نقل از امام صادق علیه السلام آمده است که ایشان خطاب به یاران خود فرمود: چرا پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله را اذیت و آزار مى‏کنید؟ عرض شد: چگونه ما پیامبر را ناراحت مى‏کنیم؟ (و حال آن‏که سال‏هاست از بین ما رفته و رحلت فرموده‏اند).

حضرت فرمود: مگر نمى‏دانید اعمال شما عرضه مى‏شود بر ایشان و هرگاه با اعمال زشت شما برخورد کند و از آنها آگاه گردد، ناراحت مى‏شود؟ پس تلاش کنید که موجب خرسندى پیامبر شوید.

اینجاست که زنگ خطر براى دوستان امام زمان به صدا در مى‏آید که مبادا با نِفاق و مکر و حیله خودمان و یا سهل انگارى در نماز و بى‏مبالاتى در حفظ حجاب و... دل آن یگانه محبوب را آزرده کنیم و در عین حال فریاد برآوریم که‏ (عَجِّلْ عَلى‏ ظُهورِکَ).

یکى از دوستان روحانى‏ مى‏فرمودند: وقتى که عالم جلیل القدر، میر جهانى قدس سره‏به اصفهان منتقل شد، بنده گاهى به خدمتشان مى‏رسیدم تا از ایشان بهره‏مند شوم، یک‏بار که خدمتشان رسیدم، فرمودند: شبى در عالم رؤیا حضرت صدیقه کبرى علیها السلام را دیدم، به من فرمودند:

گرچه ناراحتى‏هاى حضرت مهدى علیه السلام علل مختلفى دارد همچون سلطه ظالمین بر عدّه‏اى ضعیف و بى‏پناه، شیوع انواع گناه‏ها و معاصى در جوامع بشرى و فرا نرسیدن زمان فرج وو، امّا یک علت ناراحتى حضرت که مى‏توان گفت قلب ایشان را در فشار قرار مى‏دهد این است که دوستان و کسانى که عشق و علاقه به ائمه اطهار و به‏خصوص به ولىّ اللَّه اعظم دارند، چرا باید آلودگى به گناه و یا بى‏اعتنائى به واجبات داشته باشند؟!

وظیفه شیعیان در عصر غیبت‏

پنجم: یکى از وظائف مهم شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت عصمت و طهارت در زمان غیبت، انتخاب طریق صحیح است که ما را با فرامین و دستورات ائمه طاهرین آشنا کند. علاقمندان به اهل بیت و خصوصاً به امام زمان، حضرت مهدى (عج) زیاد هستند، امّا متأسفانه گروه گروه شده و هر گروه و دسته‏اى براى خود راه جداگانه‏اى را پیش گرفته‏اند و از راهنما و رهبر خود پیروى مى‏کنند، حال آن که خود ائمه اطهار براى چنین زمانى وظیفه دوستان خود را معیّن و مشخص نموده‏اند تا مبادا در چنین عصرى که حجت خدا در پس پرده غیبت است آنان در دام صیادان و شیادان بیفتند و عده‏اى هوا پرست و ریاست طلب با دام‏هاى شیطانى خود آنان را فریب دهند.

اکنون باید دید آن راه صحیح و صراط مستقیم که مورد تأیید امامان بزرگوار ما مى‏باشد کدام است؟ یگانه راهى که در زمان غیبت ما را به ساحل نجات مى‏رساند و مورد رضایت و خوشنودى امام زمان است، پیروى کردن از یک عالم فقیه و مجتهد جامع الشرائط است که از عدالت و تقواى کامل برخوردار باشد و بتواند احکام الهى را که ائمه اطهار براى دوستان خود بیان کردند از لابلاى آیات و روایات استخراج نمایند و در دسترس علاقه‏مندان به مکتب اهل بیت قرار دهند. ائمه اطهار علیهم السلام ما را به چنین اشخاصى رجوع داده‏اند و آنان را حاکم قرار داده‏اند و مخالفت با آنها را به منزله مخالفت با خودشان دانسته‏اند. اینک چند حدیث در این رابطه نقل مى‏کنیم.

1- عمر بن حنظله مى‏گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: دو نفر از شیعیان باهم نزاعى دارند و براى رفع اختلاف به سلطان و یا قضات حکومتى مراجعه مى‏کنند، آیا این‏کار درست است؟

حضرت فرمود: کسى که نزاع و دعواى خود را نزد این‏ها ببرد و به حکم و قضاوت آنها رجوع کند، در واقع به طاغوت پناه برده و از او طلب قضاوت و حکم نموده و حال آن‏که باید به طاغوت کفر ورزید و از آنان دورى گزید. (امام صادق به این آیه استشهاد کرد: «یُرِیدُونَ أَنْ یَتَحاکَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ» و حتى اگر طاغوت حکم به حق کند و شخصى به حق خودش برسد، آن مال، براى او حرام است چون به حکم طاغوت و قضاوت او به این مال رسیده است.

راوى عرض مى‏کند: پس براى قضاوت و رفع نزاع چه بکنند؟ حضرت فرمود:

بروند نزد کسى که از خود شما شیعیان است و احادیث ما و احکام ما را نقل مى‏کند و در حلال و حرام ما صاحب نظر است و شناخت کامل نسبت به احکام ما دارد. باید شیعیان به حکم صادره از سوى چنین شخصى خوشنود باشند و من آنها را بر شما حاکم قرار مى‏دهم و چنانچه این افرادى که احکام ما را بیان مى‏کنند و در مابین شما قضاوت و حکومت مى‏نمایند، مورد قبول آنها واقع نشوند بدانید که به حکم الهى بى‏اعتنائى شده و در واقع، حکم ما را نپذیرفته‏اند و کسانى که حکم ما را ردّ نمایند، فرمان خدا را ردّ نموده‏اند و در حدّ شرک قرار مى‏گیرند.

ملاحظه مى‏کنید اولًا، امام علیه السلام پیروان خود را به افرادى ارجاع داده که ناقل و راوى احادیث امامان معصوم باشد، آن هم با این خصوصیت که در فهم احکام الهى صاحب نظر باشد.

ثانیاً: در موقع دعوى و نزاع که قطعاً حکم به‏نفع یک طرفِ نزاع صادر مى‏شود و طرف دیگر بى‏بهره مى‏ماند، وظیفه داریم که در مقابل حکم چنین مجتهدى تسلیم باشیم و به این انسان‏هاى والا مراجعه کنیم، اگر چه بر علیه ما حکم کنند. براى آشنا شدن با احکام الهى و کیفیت آن مانند روزه و نماز و تجارت و... که بیانگر همان صراط مستقیم است و دین مورد مرضى خدا و ائمه است به طریق اولى باید از این افرادِ خاص‏تبعیّت کنیم.

ثالثاً: امام علیه السلام طبق این روایت فرموده که اگر طاغوت به حقّ هم، حکم کند، صاحب مال نمى‏تواند در آن مال تصرّف کند چون اساس آن محکمه بر باطل است و الهام از مصادر وحى نمى‏گیرند از این جمله روایت، و این فرموده امام صادق علیه السلام استفاده مى‏شود که پیروان ائمه باید براى پیدا کردن راه و طریق دین و عبودیت به در خانه‏اى بروند که اساساً مورد قبول ائمه مى‏باشند و فریب بعضى از مطالب مانند ذکر و ورد و...

را نخوردند زیرا شیاطین براى اغواء انسان‏ها با نشان دادن تابلو حقّ و ارائه یک مسئله اسلامى، افراد را به ورطه هلاکت مى‏کشانند و نیز گاهى مشاهده مى‏شود که مردم به دنبال فردى مى‏روند و به او ارادت مى‏ورزند تا از او در جهت بیان اخلاق و یا مرثیه و روضه‏خوانى استفاده کنند، امّا آن شخص در حوادث مهم و مسائل قابل توجّه اجتماعى و یا دینى ابراز نظر مى‏کند. این افراد باید توجّه داشته باشند که نباید در احکام و مسائل شرعى از آنان تقلید کنند و به نظر یک مجتهد جامع الشرائط که نایب عام امام زمان است بى‏اعتنائى شود.

2- احمد بن اسحاق مى‏گوید به امام هادى علیه السلام عرض کردم: از چه کسى احکام دین را بگیرم و قول و کلام چه کسى را در بیان دین قبول کنم؟ حضرت فرمود: از عثمان بن سعید که ملقب است به (عُمرى‏) احکام دین خود را بگیرید زیرا او نزد من ثقه و مورد اطمینان است و هرچه از من نقل مى‏کند صحیح نقل مى‏کند. احمد بن اسحاق مى‏گوید همین سؤال را از امام حسن عسکرى پرسیدم حضرت فرمود: (الْعُمْرى‏ وَابْنُه ثقَتانِ فَما ادَّیا الَیکَ عَنّی فَعَنِّی یُؤدِیَّانِ وَما قالا لَکَ فَعَّنى‏ یَقُولانِ فاسْمَعْ لَهُما وَاطِعْهُما فَانَّهما الثِّقْتانِ المأمُونانِ) عثمان بن سعید و فرزندش محمد بن عثمان ثقه و مورد اطمینان هستند هرچه از من نقل کنند، کلام من است. سخن آن‏ها را گوش کن و از آن‏ها اطاعت کن.

با مراجعه به کتب رجال معلوم مى‏گردد که این پدر و پسر از چه مقام والاى علمى واطلاع دینى برخوردارند. بر اثر تقوى‏ و ورع فراوان، هر دوى آن‏ها به نیابت خاصّه امام زمان نائل شدند. پدر یعنى عثمان بن سعید عمرى اولین نایب خاص حضرت مهدى شد و فرزندش محمد بن عثمان دومین نایب آن حضرت بود.

آرى براى اخذ معالم دینى و براى سیر و سلوک الى اللَّه باید از این مردان بزرگ علم و عمل و مورد قبول ائمه اطهار پیروى کرد.

در روایتى که از کافى نقل شده آمده است: (الفقهاء أمناء الرّسل...) آنهائى مورد قبول و امین رسولان الهى هستند که فقیه باشند، البته فقیهى که مقام علمى خود را با پیروى از هوى و هوس آلوده نسازد و دنیا و ریاست و جاه را به آخرت خود ترجیح ندهد.

3- شیخ صدوق رحمة اللَّه علیه نقل مى‏کند که اسحاق بن یعقوب به محمد بن عثمان عُمرى نایب دوم امام زمان در زمان غیبت صغرى نامه‏اى داد و در آن نوشت: چند مسئله است که مى‏خواستم از حضرت مهدى جواب بگیرم، جواب به خط حضرت آمد که متضمّن مطالبى بود از جمله در آن چنین آمده بود:

امَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَة فَارْجِعُوا فِیها الى رُواةِ حَدیِثِنا فَانَّهُم حُجَّتى‏ عَلَیْکُم وَأَنا حُجَّةُ اللَّه عَلَیهم.(در مسائل و حوادثى که پیش مى‏آید مراجعه کنید به راویان حدیث ما که آنان حجت من هستند بر شما و من حجت خدایم بر آنان).

بنابر این ائمه اطهار- سلام اللَّه علیهم اجمعین- و شخص ولى اللَّه اعظم حضرت مهدى علیه السلام شیعیان و پیروان خود را به درِ خانه راویان احادیث ارجاع داده‏اند آن هم راویانى که داراى نظر و تشخیص هستند و مى‏توانند روایت صحیح را از غیر صحیح جدا کنند و در موقع تعارض، مى‏توانند دنبال چاره بروند و با متن و لسان ائمه آشنا هستند که از این افراد تعبیر مى‏کنیم به فقیه و مجتهد جامع الشرائط.

در عین حال، به مقام علمى آنها بسنده نشده بلکه باید از تعبّد و تقواى کامل برخوردار باشند. لذا طبرسى در کتاب احتجاج از امام عسکرى علیه السلام نقل مى‏کند که حضرت فرمودند: فَامَّا مَن کانَ مِنَ الْفُقَهاءِ صائِناً لِنفْسِهِ حافظاً لِدِینهِ مُخالِفاً عَلى‏ هَواهُ‏مُطیعاً لِأمر مُولاهُ فَلِلْعَوامِ انْ یُقَلِدُوهُ وَذلکَ لایَکُونُ الَّا بَعضَ فُقَهاءِ الشِّیعةِ لاجَمیعَهُم.

«از فقیهانى که خویشتن دار و حافظ دین و ایمان خود مى‏باشند و با خواسته‏هاى دل مخالفت مى‏کنند و مطیع امر الهى هستند باید پیروى و تقلید نمود و آن هم گروه خاصى از فقیهان خواهند بوده.»

از این روایات چنین برداشت مى‏شود که در زمان غیبت امام زمان و حتى زمان حضور امام در صورتى که دسترسى به امام نداشته باشیم، باید براى سیر و سلوک و اخذ احکام و حوادثى که پیش مى‏آید به این فقهاى عظام و مردان الهى و عالمان ربانى مراجعه کنیم. سعدى مى‏گوید:

خلاصه :

اهل ایمان علاقه‏مندند که وظائف خود را در زمان غیبت امام زمان علیه السلام بدانند و گاهى هم از این مطلب سؤال مى‏کنند البته یکى از وظائف مهم مسلمانان، مسئله انتظار است که بحث آن و نیز بیان ثمرات آن در گفتار قبلى گذشت، وظیفه دیگرى که از اهمیّت خاص، و ویژه‏اى برخوردار است این است که معرفت خود را به امام زمان، بر پایه ادلّه محکم قرار دهیم و اگر شعار مى‏دهیم آن‏را با شعور توأم نمائیم و سپس بین خود و امام زمان ارتباط برقرار نمائیم، چنان که امام باقر علیه السلام در ذیل آیه 200 سوره آل عمران مى‏فرماید رابِطُوا امامَکُمْ الْمُنْتَظَر و عقل هر انسانى نیز حکم مى‏کند که با پیشواى خود باید ارتباطى روحانى داشته باشد.

امّا آن ارتباط چگونه برقرار مى‏گردد؟ گاهى به دعا کردن براى حضرت مخصوصاً براى فرج ایشان- و گاهى به‏وسیله خواندن دعاهائى که از ائمه در این رابطه به ما رسیده است، از قبیل دعاى (اللهم کن لولیک الحجة بن الحسن) تا آخر و گاهى براى آن حضرت صدقه بدهیم و با این کار ابراز علاقه نمائیم و چنانچه به یکى از مشاهد مشرفه‏رفتیم از طرف حضرت مهدى علیه السلام نیز زیارت کنیم. بعضى براى حضرت حج به‏جا مى‏آورند و یا نائب مى‏گیرند و از این طریق نیز مى‏توان علاقه و ارتباط روحى خودمان را به اثبات برسانیم. حکایت آن مرد عراقى در مسجدالحرام بهترین شاهد در این مورد است. فقیه بزرگوار آیت اللَّه میلانى به طلاب توصیه مى‏کردند به صحبت کردن و درد دل نمودن با امام خویش، اگر چه در شبانه روز چند دقیقه باشد. خوب است گاهى با اشعار مناسب و دلنشین، با آن امام بزرگوار زمزمه‏اى داشته باشیم و نیز صبح‏ها بعد از فریضه دعاى (اللّهم بلغ مولاى صاحب الزمان تا آخر) را به عنوان ابراز ادب و تجدید بیعت با مقام عظماى ولایت بخوانیم.

و از دیگر وظائف شیعیان در عصر غیبت استغاثه نمودن به حضرت در مواقع اضطرار و پیش‏آمدها است که ایشان در صورت مصلحت دستگیرى خواهند کرد و شاهد بر این مطلب احادیث رمیلة و ابوالوفاء و آنچه از حضرت مهدى علیه السلام رسیده که فرمود: انّا غیر مهملین لمراعاتکم... مى‏باشد.

یکى دیگر از وظائف ما در عصر غیبت آن است که کارى نکنیم که باعث آزردگى قلب امام زمان (عج) شود، زیرا روایات فراوان داریم که خانواده عصمت و طهارت از اعمال و کردار ما با خبر هستند و اعمال ما به خدمت امام عصر علیه السلام عرضه مى‏شود، و لذا امام صادق علیه السلام فرمود: چرا با عمل خود پیامبر اکرم را ناراحت مى‏کنید؟ همچنین خوابى که عالم بزرگوار، میر جهانى دیده بود، در این رابطه قابل توجه است.

و امّا وظیفه بسیار مهمّ شیعیان در زمان غیبت تشخیص راه صحیح است و راه را ائمه علیهم السلام براى ما معیّن نموده‏اند و آن پیروى از مجتهد جامع الشرائط است، آن هم مجتهدى خدا ترس و مخالف با خواسته‏هاى دل و مطیع امر مولاى خود و پیمودن دیگر راه‏ها جایز نیست، اگر چه تحت لواى ذکر و دعا و سیر و سلوک باشد.

امام صادق(علیه السلام):هرگاه دیدیدکسی دنبال گناهان مردم بوده،گناهان خودرافراموش کرده است بدانیدگرفتارمکرخداشده است.

وسائل الشیعه ج15ص291

رسول اکرم(ص):بازیگوشی بچه درکودکی نشانگرفزونی عقل اودربزرگسالی است.

کنزالعمال

امیرالمؤمنین علی(علیه السلام):ازبه زبان آوردن سخنان زشت برحذرباش،زیرافرومایگان راگردتوجمع می کند وگرانمایگان راازتوفراری می دهد.

غررالحکم

رسول اکرم(ص):آدمی برآئین دوست خوداست پس بنگریدباکه دوستی می کنید.

بحارالانوارج11

نوحه گرى بر مؤمن

مرگ عزیزان، طوفان عظیمى در درون انسان ایجاد مى‏کند و این طوفان بنیاد وجود انسان را دگرگون مى‏سازد.

براى حفظ تعادل روحى باید مصیبت دیده به گونه‏اى تخلیه شود، و بهترین راه براى مهار این طوفان، گریه کردن ونوحه‏سرایى است، آن هم با کلمات حق به گونه‏اى که رحمت خدا را جلب کند، بدون این که خشم او را برانگیزد. از این جهت روایات فراوانى حاکى از گریه بر بزرگان در مصائب است که برخى را از نظر شما مى‏گذرانیم:

1. دخترى از امام صادق علیه السلام درگذشت، حضرت، یک سال بر او گریست، سپس فرزند دیگر او از دنیا رفت، باز حضرت یک سال نوحه‏گرى کرد، آنگاه که اسماعیل فوت کرد، ناله او شدت یافت، برخى به امام صادق علیه السلام گفتند: چرا از خانه تو، صداى ناله شنیده مى‏شود؟ در پاسخ فرمود:

آنگاه که حمزه درگذشت، پیامبر صلى الله علیه و آله دستور داد زنان مدینه بر او نوحه سرایى کنند، چون او نوحه‏گرى ندارد.

2. مردى به امام صادق علیه السلام گفت: فرزندى از من فوت شده و من به قدرى غمگین شده‏ام که مى‏ترسم تعادل روانى و ذهنى خود رااز دست بدهم. امام فرمود: هرگاه با چنین مصیبتى روبه‏رو شدى، مقدارى اشک بریز که مایه آرامش توست.

3. امام صادق علیه السلام مى‏فرماید: آنگاه که جعفر بن ابى‏طالب و زید بن حارثه در «موته» کشته شدند، هرگاه‏

رسول خدا صلى الله علیه و آله به خانه جعفر مى‏رفت بر هر دو مى‏گریست.

4. امام سجاد علیه السلام در سوگ پدر سال‏ها گریست، روزها روزه مى‏گرفت و شب‏ها به عبادت برمى‏خاست، به هنگام افطار، آنگاه که چشم او به غذا و آب مى‏افتاد، از خوردن امساک مى‏کرد، غلام حضرت مى‏گفت: سرور من چرا نمى‏خورى؟ مى‏فرمود: فرزند رسول خدا گرسنه و تشنه کشته شد، و این جمله‏ها را تکرار مى‏کرد تا اشک چشمانش، با خوردنى‏ها و آشامیدنى‏ها مخلوط مى‏شد.

کمال نهایى در پرتو وحدت است‏

یکى از اهم امور و اوجب واجبات، بر همه مسلمانان‏اتحاد و حفظ وحدت و همدلى و در کنار یکدیگر بودن و پرهیز از تفرقه و جدایى است. خداوند متعال فرموده است:

وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ کُنْتُمْ عَلى‏ شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ‏    .  سوره آل عمران/ 103.

«همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان یکدیگر بودید پس میان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید. اینگونه خداوند نشانه‏هاى خود را براى شما روشن مى‏کند. باشد که شما راه یابید.»

بمقتضاى این آیه شریفه، هر مسلمانى گذشته از آن که موظف است به قرآن و عترت- که بهترین حبل و دستاویز انسان‏هاست- تمسک جوید، باید همراه مسلمانان و در کنار آنان باشد و هماهنگ به ریسمان الهى اعتصام جویند و هرگز از اتحاد و اتفاق و همدلى که نعمت ویژه الهى و منشأ رسیدن به کمال نهایى است عفلت نکنند و از خطر اختلاف و دشمنى با همدیگر که همانند حرکت در لبه پرتگاه و گودال آتش است،غافل نشوند و توجه داشته باشند که نزاع و کشمکش موجب سست شدن و از بین رفتن قدرت و شوکت است و خداوند سبحان مسلمانان را از آن برحذر داشته است. وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ‏؛ «با هم نزاع نکنید که سست شوید و مهابت شما از بین برود.»

همچنین بر همه مسلمانان است که در پرتو وحى الهى، زندگى مسالمت‏آمیز داشته باشند و از اختلاف و تفرقه و تشتّت که پیروى از گام‏هاى شیطان است پرهیز نمایند، زیرا او دشمن آشکار انسان‏ها است و بارزترین مظهر عداوت او، ایجاد اختلاف و تفرقه و آشوب است. یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ؛ «اى کسانى که ایمان آورده‏اید همگى به اطاعت خدا در آیید و گامهاى شیطان را دبنال مکنید که او براى شما دشمنى آشکار است.»

امیرالمؤمنین علی(علیه السلام):آنکه فرداراازعمرخودحساب می کندمرگ رادرجایگاه واقعیش قرارنداده.