به نام خدا

[معجزاتى از امام صادق علیه السلام‏]

11- از یونس بن ظبیان و مفضل بن عمر و ابو سلمه سراج و حسین بن نویره روایت شده که گفتند: ما در حضور حضرت صادق علیه السّلام بودیم، آن حضرت بما فرمود: خزینه‏هاى زمین و کلیدهاى آنها بما عطا شده، اگر من بخواهم به یکى از این پاهایم میگویم: آنچه طلا که در جوف تو است خارج کن! (خارج میکند) پس آن حضرت با پاى خود روى زمین خطى کشید، با دست خود مقدارى از طلا که بقدر یک وجب بود خارج کرد، آن طلاها را بما داد و فرمود: نیکو بآن نظر کنید که شک نیاورید، بعد از آن بما فرمود: بزمین نگاه کنید! وقتى ما نگاه کردیم دیدیم که مقدار زیادى طلاى درخشنده روى هم قرار گرفته است.

یکى از آن مردم گفت: یا بن رسول اللّه صلى اللّه علیه و آله بشما اینطورنعمتها عطا شده و شیعیان شما محتاجند؟! فرمود: خدا بهمین زودى دنیا و آخرت را براى شیعیان ما جمع خواهد کرد و آنان را در بهشت پرنازونعمت داخل میکند و دشمنان ما را در دوزخ داخل خواهد کرد.

12- یعقوب بن شعیب از صادق آل محمّد صلى اللّه علیه و آله راجع بتفسیر آیه شریفه: وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ‏سوره توبه، آیه (106) یعنى بگو: هر عملى که میخواهید بکنید، بزودى خدا و پیغمبر و مؤمنین عمل شما را خواهند دید روایت کرده که فرمود: منظور از مؤمنون امامها علیهم السّلام هستند.

روایت شده (که لفظ مؤمنون) مأمونون هم قرائت شده و معنى کلمه مأمونون یعنى حجتهاى خدا.

13- از داود بن کثیر رقّى روایت شده که گفت: من با امام جعفر صادق علیه السّلام براى حج خارج شدم، اول وقت ظهر شد حضرت صادق بمن فرمود: ما در زمین بى‏آب و گیاهى وارد شدیم، وقت ظهر فرا رسید، ما را از جاده خارج کن! از جاده خارج شدیم و در زمینى که آب نداشت وارد گردیدیم، حضرت صادق با پاى خود بزمین اشاره کرد، چشمه آبى که چون یک قطعه برف بود براى ما جارى شد، امام علیه السّلام وضو گرفت من نیز وضو گرفتم و با آن حضرت نماز خواندیم.

وقتى که خواستیم حرکت نمائیم من توجه کردم و یک شاخه خرمائى دیدم حضرت صادق فرمود: آیا دوست دارى که از این شاخه خرما بتو رطبى دهم؟ گفتم: آرى، آن بزرگوار بدست خود بآن شاخه زد و آن را تکان داد، آن شاخه بشدت بحرکت آمد و خوشه‏هاى خرماپائین آمدند و آن حضرت از انواع رطب بمن داد، آنگاه با دست خود آن درخت خرما را مسح کرد و فرمود: بحال اولیه خود برگرد، آن درخت بحال خود برگردید.

یازده سال از امامت حضرت صادق که طى شد ولید بن یزید بن عبد الملک از دنیا رفت و (مردم) با پسرش یزید بن ولید بیعت کردند یزید بن ولید مدت شش ماه خلافت کرد، بعد از او با برادرش ابراهیم بیعت کردند، ابراهیم مدت چهار ماه سلطنت کرد، بعد از او در سنه (127) هجرى که مدت دوازده سال از امامت امام جعفر صادق علیه السّلام گذشته بود مردم با مروان بن محمّد جعدى که معروف به حمار بود بیعت کردند.

حضرت صادق علیه السّلام فرمود: مروان (بخلافت) بنى امیه خاتمه خواهد داد.

14- عده‏اى از شیعیان حضرت صادق که قبلا نام آن را ذکر کردیم روایت کرده‏اند که ما نزد امام صادق بودیم، مردى در حضور آن بزرگوار آمد، سلام کرد، سر آن حضرت را بوسید و نشست، حضرت صادق علیه السّلام دست خود را به لباس آن شخص سائید و فرمود:

من لباسى به سفیدى و خوبى این لباس ندیده‏ام، آن مرد گفت: این لباس از شهرهاى ما است، من دو انبان از این لباسها براى شما آورده‏ام.

امام صادق به متعب فرمود: آن لباسها را از او بگیر! آن مرد از خدمت امام صادق مرخص و خارج شد، حضرت صادق فرمود: اگر این صفت راست باشد و آن وقت کذائى نزدیک شود این مرد صاحب بیرقهاى سیاهى است که آنها را از خراسان مى‏آورد.

حضرت صادق علیه السّلام به متعب فرمود: خود را به او برسان و از نام او پرسش کن ببین نام او عبد الرحمن نیست؟ (متعب که رفت) حضرت صادق بما فرمود: اگر نامش عبد الرحمن باشد همان است گفتم، متعب مراجعت کرد و گفت: نام او عبد الرحمن است. بعد از آن عبد الرحمن مخفیانه نزد حضرت صادق آمد و گفت: من افراد زیادى را بسوى شما دعوت کرده‏ام و قبول کرده‏اند. امام صادق علیه السّلام فرمود: این موضوعى که تو میگوئى نشدنى است زیرا که بچه‏هائى از فرزندان عباس (یعنى بنى عباس) با امر خلافت بازى خواهند کرد.

پس عبد الرحمن پیش محمّد بن عبد اللّه بن الحسن آمد و او را (براى امر خلافت) دعوت کرد، عبد اللّه هم اهل بیت خود را جمع کرد و براى امر خلافت اقدام کرد، حضرت صادق علیه السّلام را براى مشورت دعوت کرد، امام صادق در مجلس شورا وارد و بین منصور و سفّاح و عبد اللّه که دو فرزند محمّد بن على بن عبد اللّه بن عباس بودند نشست، وقتى که مشورت شروع شد حضرت صادق علیه السّلام دست خود را به کتف ابو العباس که عبد اللّه سفاح باشد زد و فرمود: بخدا قسم که ابتداء این شخص مالک خلافت خواهد شد، بعد از آن دست دیگر خود را به کتف ابو جعفر که عبد اللّه منصور باشد زد و فرمود: بچه‏هائى که از فرزندان این شخص باشند با مقام خلافت بازى خواهند کرد آنگاه حضرت صادق از آن مجلس بلند شد.

جریان امر مروان بن محمّد جعدى همانطور است که مؤرّخین (در جاى خود) نوشته‏اند، مروان در ماه ذى حجه سنه (132) هجرى در مصر کشته شد. مدت (17) سال که از امامت حضرت صادق علیه السّلام‏گذشت خلافت به بنى عباس منتقل شد.

در شب جمعه سیزدهم ماه ربیع الاول سنه (132) هجرى در کوفه در بین بنى اود در خانه ولید بن سعید که غلام بنى هاشم بود با ابو العباس که عبد اللّه بن محمّد بن على بن عبد اللّه بن عباس بن عبد المطّلب باشد بیعت کردند. مدت خلافت ابو العباس (4) سال و (9) ماه بود، ابو العباس در سنه (136) هجرى در شهر انبار وفات یافت و با برادر او منصور که عبد اللّه بن محمّد باشد بیعت کردند، خلافت منصور موقعى بود که مدت (21) سال از امامت صادق آل محمّد صلى اللّه علیه و آله گذشته بود.

منصور، حضرت صادق را از مدینه پیغمبر خواست، چون آن بزرگوار بنجف اشرف رسید خود را براى نماز آماده کرد، نماز خواند، دستهاى خود را بسوى آسمان بلند کرده این دعا را خواند:

یا ناصر المظلوم المبغى علیه، یا حافظ الغلامین لأبیهما، احفظنی الیوم لآبائی محمّد و علىّ و الحسن و الحسین، اللّهم اضرب بالذّلّ بین عینیه، پس فرمود:

باللّه أستفتح و باللّه أستنجح و بمحمّد و آله أتوجّه.

اللّهمّ إنّک تمحو ما تشاء و نثبت و عندک أمّ الکتاب.

حضرت صادق بعد از خواندن این دعاء آمد تا درب خانه منصور رسید، ربیع که دربان بود از امام صادق استقبال کرد و به آن حضرت عرض کرد: غیظ این ستمکیش بر تو شدید است، یعنى قصد کشتن تو را دارد که (نسل) شما را بآخر برساند، ربیع نزد منصور رفت و براى امام صادق علیه السّلام اجازه خواست، آن لعین هم اجازه داد، حضرت صادق پیش منصور رفت و به منصور سلام کرد.

15- روایت شده که حضرت صادق با منصور مصافحه کرد و به منصور فرمود: ما از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله روایت کرده‏ایم که فرمود:

وقتى که رحم با یکدیگر تماس پیدا کنند مهربانى خواهند کرد. منصور آن حضرت را پهلوى خود نشانید و گفت: منهم بتو مهربانى میکنم و براى تو خوفى نخواهد بود، امام صادق فرمود: آرى براى من باکى نیست.

منصور بحضرت صادق گفت: یا جعفر آنچه که باید از تو بما برسد رسیده است. امام صادق فرمود: بخدا قسم که من کارى نکرده‏ام و اراده‏اى هم ندارم، اگر میخواستم کارى بکنم کرده بودم، زیرا که به حضرت سلیمان نعمت عطا شد و شکر کرد، حضرت ایوب که ببلا مبتلاء شد صبر کرد، حضرت یوسف که مظلوم واقع شد گذشت کرد، از این نسل (ما) هم کارى بر نمیآید مگر آنچه شبیه به یوسف باشد.

منصور گفت: یا ابا عبد اللّه راست گفتى، پس دستور داد تا (6000) درهم بحضرت صادق تقدیم کردند آنگاه گفت: حوائج خود را بگو! امام صادق فرمود: حاجت من آنست که مرا اجازه دهى تا بسوى اهل و عیالم مراجعت نمایم. منصور گفت: اختیار در دست شما است، امام صادق منصور را وداع کرد و خارج شد، امام صادق به ربیع دربان فرمود: این پول را بگیر و در هر راه که میخواهى مصرف کن! چون‏که مرا بآن حاجتى نیست، ربیع گفت: این عمل باعث غضب منصور خواهد شد، حضرت صادق دستور داد تا پولها را گرفتند و بعدا آن حضرت پولها را بمنزل ربیع فرستاد.

16- روایت شده موقعى که امام صادق از پیش منصور خارج شد

و به حیره وارد شد ربیع دربان خدمت امام صادق علیه السّلام آمد و گفت:

منصور را اجابت کن! حضرت صادق دوباره بسوى منصور برگشت، در صحراء یک صورت عجیب الخلقه‏اى پیدا شده بود که کسى نمیدانست آن صورت چیست، آن کسى که آن صورت را یافته بود میگفت من آن را با باران یافتم.

موقعى که امام جعفر صادق علیه السّلام نزد منصور آمد آن خبیث بحضرت صادق گفت: بمن خبر ده که آیا در هوا چه چیزى وجود دارد؟

فرمود: آرى، دریائى وجود دارد، گفت: آیا در آن دریا کسى ساکن است؟ فرمود: آرى، گفت: چه مخلوقى در آن ساکن است؟ فرمود:

خدا بدنهاى آنها را نظیر بدن ماهى و سرهاى آنها را مثل سر پرندگان خلق کرده، و پروبال رنگ‏وارنگى نظیر پروبال پرندگان دارند که از طلا سفیدتر است.

منصور دستور داد تا آن طشت را آوردند، دیدند آن مخلوق در میان طشت است و نشانیهاى آن بدون کم و زیاد همانطور است که امام صادق علیه السّلام فرموده بود. بعد از آن منصور بحضرت صادق اجازه مراجعت داد و آن بزرگوار برگشت منصور به ربیع گفت: این مرد محزون که بر خلق و دین من اعتراض میکند عالم‏ترین اهل زمان است.

17- از عبد الاعلى على بن اعین و عبیدة بن بشیر روایت شده که گفتند: حضرت صادق علیه السّلام فرمود: بخدا قسم که من عالم هستم بآنچه که در آسمان و زمین و بهشت و دوزخ است، و آنچه که بوده و تا روز قیامت خواهد بود، آنگاه آن حضرت ساکت شد، بعد از آن فرمود:

من این علم را از قرآن که میفرماید: «قرآن هر چیزى را بیان میکند» یاد گرفتم.

18- از مفضل بن بشار روایت شده که گفت: پرنده‏اى در خانه حضرت صادق صدا میکرد، امام صادق علیه السّلام بمن فرمود:

میدانى که این پرنده چه میگوید؟ گفتم: نه، فرمود: بجفت خود میگوید: خدا خلقى را از تو نزد من محبوبتر خلق نکرده مگر امام جعفر صادق.

19- روایت شده موقعى که وفات حضرت صادق نزدیک شد فرزند خود موسى بن جعفر علیهما السّلام را خواست، میراثهاى پیغمبران و امر وصیّت را بآن حضرت تسلیم نمود، در حضور شیعیان خاص خود امامت آن حضرت را ثابت کرد. مؤلف گوید: ما دلیلهاى امامت موسى ابن جعفر را در شرح حال آن حضرت بیان خواهیم کرد.

شهادت جعفر بن محمد علیهما السّلام‏

1- عمر امام جعفر صادق علیه السّلام (66) سال بود، امام صادق در سنه (148) هجرى شهید شد. ولادت آن بزرگوار در سنه (83) هجرى بوده. حضرت صادق علیه السّلام مدت (13) سال با جد خود حضرت على بن الحسین علیهما السّلام بود، مدت (20) سال با پدر خود و (30) سال هم امامت کرد. امام صادق در قبرستان بقیع در مقبره امام حسن و على بن الحسین و امام باقر علیهم السّلام دفن گردید روز شهادت از ایام هفته: روز یک شنبه، بقولى دوشنبه.

روز شهادت از ایام ماه: بیست و پنجم ماه شوال، بقولى بیست و پنجم ماه رجب ماه شهادت: ماه شوال، بقولى ماه رجب. سال شهادت: سال صد و چهل و هشت هجرى. محل دفن: قبرستان بقیع. مدت عمر: شصت و پنج سال، بقولى شصت و هشت سال. مدت امامت: سى و سه سال، بقولى سى و چهار سال. قاتل: منصور. علت وفات: زهرى که در طعام یا انگور ریخته بودند.

 منبع:ترجمه إثبات الوصیة للإمام علی بن ابی طالب ع، متن، ص: 354

به نام خدا

جعفر بن محمد علیهما السّلام‏

1- بعد از امام محمّد باقر امام جعفر صادق علیهما السّلام جانشین پدر بزرگوار خود گردید. از حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام روایت شده که فرمود: امام جعفر صادق در سنه (83) هجرى در زمان حیات جدّ خود على بن الحسین متولد شد ساعت ولادت: موقع طلوع فجر. روز ولادت از ایام هفته:

روز جمعه، بقولى روز دوشنبه. روز ولادت از ایام ماه: هفدهم ماه ربیع الاول ماه ولادت: ماه ربیع الاول. سال ولادت: سال هشتاد و سوم از هجرت.

محل ولادت: مدینه پیغمبر (ص) اسم: جعفر. لقب: هشت لقب دارد که مشهورترین آنها صادق است. کنیه: ابو عبد اللّه.

مادر امام جعفر صادق امّ فروه دختر قاسم بن محمّد بن ابو بکر بود، ابو القاسم از یاران مورد اعتماد على بن الحسین بود، امّ فروه از پرهیزکارترین بانوان زمانه خود بود، امّ فروه از حضرت على بن الحسین روایات زیادى نقل کرده که از جمله آنها این روایت است:

حضرت على بن الحسین به امّ فروه فرمود: من در هر شب و روزى صد مرتبه براى شیعیانمان دعا میکنم یعنى طلب آمرزش مینمایم زیرا که ما بآنچه که میدانیم صبر مینمائیم و آنان بآنچه که نمیدانند صبر میکنند.

ولادت امام صادق علیه السّلام، نشو و نما، جریان عمود نور و غیره بطریق پدران بزرگوار آن حضرت است. موقعى که حضرت على بن الحسین علیهما السّلام از دنیا رفت دوازده سال از عمر امام جعفر صادق علیه السّلام گذشته بود، امام صادق در سنه (115) هجرى در سنّ (32) سالگى براى امر خدا قیام کرد.

حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام تا زنده بود بوجود مقدس حضرت صادق (راجع به امر امامت) اشاره میکرد. بعد از آن بطور صریح امر امامت را براى آن حضرت بیان میفرمود، چنانکه زراره و ابو- الجارود روایت کرده‏اند که امام محمّد باقر در آن موقعى که صحیح و سالم بود حضرت صادق علیه السّلام را خواست و بآن بزرگوار فرمود:

من میخواهم ترا به امرى مأمور نمایم، امام جعفر صادق عرض کرد:

مرا به هر امرى که میخواهى مأمور فرما؛ فرمود: نامه و دواتى براى من حاضر کن! موقعى که نامه و دوات را حاضر کرد وصیّت نامه ظاهرى براى امام جعفر صادق علیه السّلام نوشت و فرمود تا گروهى از قریش را دعوت کنند؛ چون عده‏اى از قریش را دعوت کردند، امام محمّد باقر علیه السّلام آنان را براى آن وصیّتى که کرده بود شاهد گرفت.

2- از جابر روایت شده که گفت: امام باقر علیه السّلام فرمود: اى جابر، من نام این فرزندم را احمد نهادم، ولى چون براى (امر امامت) او ترسیدم او را جعفر نامیدم. نظیر این روایت را سدیر صیرفى نیز روایت کرده است.

3- از جابر جعفى و عنبسة بن مصعب روایت شده که از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام راجع به امر قائم پرسش نمودند؟ آن بزرگواربا دست خود به (کتف) امام جعفر صادق زد و فرمود: بخدا قسم که بعد از من این قائم آل محمّد صلى اللّه علیه و آله خواهد بود.

[صفات امام     صادق علیه السلام‏]

4- از فضیل بن یسار روایت شده که گفت: من در حضور امام محمّد باقر علیه السّلام بودم، حضرت صادق وارد شد، حضرت باقر فرمود:

بعد از من این فرزندم بهترین مردم خواهد بود.

5- عنبسه میگوید: وقتى که امام محمّد باقر علیه السّلام قبض روح شد من خدمت امام جعفر صادق رفتم و آن حضرت را از این موضوع اطلاع دادم، فرمود: شاید شما گمان کنید که هر امامى بعد از امام قبل از خود قائم به امر خدا نیست؟ این کلمه قائم نامى است براى جمیع امامها علیهم السّلام.

وقتى که مقام امامت و امر پروردگار بآن حضرت نصیب شد شیعیان را جمع کرد، پس از بجاى آوردن حمد و ثناى خدا و خواندن خطبه آنان را یادآور نعمتهاى خدا کرد و فرمود: خدا (راه) دین خود را بوسیله پیشوایان هدایت‏کننده‏اى که از اهل بیت پیغمبر او هستند واضح کرده، بوسیله امامها طریقه دین را روشن و آشکار کرد، باب علم پوشیده خود را بواسطه آنان افتتاح کرد، کسى که حق واجب امام خود را بشناسد طعم و شیرینى ایمان را خواهد چشید، فضیلت و شادمانى اسلام خود را خواهد فهمید.

زیرا که خدا امام را براى خلق خود مهتر و بزرگ قرار داده امام را براى اهل عالم خود حجت نموده، امام را تاج وقار بر سر نهاده که آن تاج از آسمان کشیده شده و در موقع موت امام قطع نخواهد شد، انسان بآن نعمتهائى که نزد خدا است نائل نمیشود مگربا شناختن امام، امام از تاریکیهائى که بر او وارد شود آگاه است، غیبهاى آسمانى را میداند، از فتنه‏ها خبردار است.

خداى تعالى امامها علیهم السّلام را از فرزندان امام حسین هر امامى را بعد از امامى براى خلق خود انتخاب کرد و آنان را براى مقام امامت برگزید و براى بندگان خود پسندیده قرار داد، آنان را مهتر و بزرگوار گردانید، آنان را حجتى عالم و هدایت‏کننده و پیشواى الهى قرار داد، امامها مردم را براه حق هدایت میکنند و بسوى خدا بر- مى‏گردانند، امامها حجت و برهانهاى خدا و دعوت کنندگان خلقند بسوى خدا، امامها کلیدهاى سخن و دعا هستند، ستونهاى اسلامند، بندگان خدا بوسیله هدایت کردن امامها دیندار میشوند، شهرها بنور امامها نورانى میشود، خدا امامها را (وسیله) حیات و زندگى مردم و چراغهاى تاریکیها قرار داده، تقدیرات حتمى خدا اینطور جارى شده است.

امام آن کسى است که نجیب و پسندیده باشد، قیام‏کننده و- برآورنده آرزو باشد، خدا او را براى قیام کردن و بر آوردن آرزو انتخاب کرده باشد، خدا امام را در عالم ذرّ و در بین مردم قبل از خلق کردن کسى در طرف راست عرش براى خود برگزید، امام در علم غیب نزد خدا است، امام بنظر خدا مراعات شده است، خدا امام را حفظ مینماید، دامهاى شیطان و لشکر او را از امام دور میکند، امام را از تهمتها تبرئه مینماید، امام از آفات و بلیات محفوظ است، از کلیه کارهاى زشت بر کنار است، از خصائص امام حلم و نیکوکارى است، نسب امام عفت و علم است، امام از نطق کردن ساکت است مگر آنچه رضاى خدا در آن باشد، امام را خدا بروح خود تأیید کرده است،خدا راز خود را نزد امام به امانت نهاده و او را براى کار بزرگ خواسته امام در موقع سرگردانى اهل جهل براى خدا بعدل و نور درخشنده و حق واضح و آشکارى که پدران او بطریقه آن رفتند قیام مینماید.

اى گروه مسلمین مثل کسى نظر کنید که طالب راه هدایت باشد درباره این امور نظیر کسى که نخواهد دشمنى کند اندیشه نمائید، بعد از شناختن (حق) در گمراهى اصرار نکنید، تابع مظنه و گمان و هواى نفس نشوید زیرا که از طرف خدا براى شما راهنما آمده.

6- روایت شده که امام جعفر صادق علیه السّلام براى عوام و خواص مردم جلوس میکرد، مردم از اطراف عالم مى‏آمدند و راجع بحلال و حرام و تفسیر و تأویل قرآن پرسش مینمودند، احدى از حضور آن حضرت خارج نمیشد مگر اینکه از جوابى که گرفته بود راضى بود.

7- عبد الاعلى بن اعین روایت کرده که بحضرت صادق علیه السّلام گفتم: کسى که مدعى امر امامت است باید چه دلیلى داشته باشد؟

فرمود: 1- باید از اشخاصى که قبل او بوده‏اند سزاوارتر باشد 2- شمشیر پیغمبر خدا صلى اللّه علیه و آله نزد او باشد 3- صاحب وصیت ظاهرى باشد که هر وقت تو وارد شهر شوى و از عموم مردم و بچه‏ها سؤال کنى: فلان کس چه شخصى را وصى قرار داده بگویند: فلان کس را.

8- از عبد الاعلى روایت شده که گفت: بحضرت صادق علیه السّلام عرض کردم: شنیدم که محمّد بن عبد اللّه بن الحسن مخفیانه ادعاى امامت میکند؟ فرمود: کسى که در خفا ادعاى امامت میکند باید علنا هم دلیلى داشته باشد، گفتم: چه دلیلى؟ فرمود: حلال خدا را حلال و حرام خدا را حرام بداند.

9- نیز عبد الاعلى از حضرت صادق روایت کرده که فرمود:

وقتى مذهب و مسلک حق را ندانستید بر شما لازم است که تابع آن کسى شوید که جانشین امام قبلى شما شده است. در خبر دیگر است که فرمود: موقعى که کسى مدعى امر امامت شد از او (راجع به احکام خدا) سؤال کنید!.

10- از صادق آل محمّد صلى اللّه علیه و آله درباره تفسیر آیه شریفه:

وَ اعْلَمُوا أَنَّ فِیکُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ یُطِیعُکُمْ‏سوره حجرات، آیه (7) یعنى و بدانید که پیغمبر (ص) در میان شما است اگر شما را اطاعت میکرد روایت شده که فرمود:

یعنى حجت قائمى که از طرف خدا باشد بقدر طرفة عین از شما غائب نخواهد بود.