آنچه از اهمیت بیشترى برخوردار است و هشدارى جدى براى مردم تلقى مى‏شود این است که وضعیت روحى و فرهنگ عموم مردم را در آینده تصویر و ترسیم مى‏کند. آنچه تاکنون از آیات قرآن و سخنان حضرت على علیه‏السلام در این نوشتار =-مورد بحث و گفتگو قرار گرفت هر چند خطاب به مردم است؛ لکن در بیشتر آنها روى سخن با خواص جامعه و کسانى بود که در مقام تاثیرگذارى بر فرهنگ جامعه هستند. در این خطبه حضرتش به صراحت، وضعیت روحى و فرهنگ دینى مردم را در آینده پیشگویى مى‏کنند و آنان را از مبتلا شدن به چنین فرهنگى یا غفلت در مقابل آن برحذر مى‏دارند. حضرت بعد از تبیین روحیه حاکم بر بعضى از خواص جامعه، مبنى بر این که آنها در جهت رسیدن به اغراض و اهداف دنیوى خود بیشترین افترا و دروغ را به خدا و پیامبر نسبت مى‏دهند و قرآن و دین را به راى خود تفسیر مى‏کنند و مردم را به گمراهى مى‏کشانند، فرهنگ حاکم بر عموم مردم را چنین پیش بینى مى‏کنند: مردم و اهل آن زمان نیز چنین‏اند که، اگر قرآن و کتاب خدا درست و بحق تفسیر و تبیین شود، از بى ارزش‏ترین اشیا نزد آنان است و اگر طبق هواهاى نفسانى تفسیر شود، از رایج‏ترین و پر رونق‏ترین اشیا در نظر ایشان است. در آن زمان ارزش‏هاى دینى و الهى در دید مردم از منکرترین اشیا و ارزش‏هاى ضد دینى از محبوب‏ترین امور محسوب مى‏شود.
بر آگاهان پوشیده نیست که دشمنان قرآن و قدرت‏هاى استکبارى امروز در صددند تا چنین فرهنگى را بر جامعه ما حاکم کنند. آنان در توطئه تهاجم فرهنگى، با حمله به مقدسات دینى و تبلیغ ارزش‏هاى ضد دینى بر آنند تا به تدریج همان وضعیتى که امیرالمومنین علیه‏السلام پیشگویى کرده و مردم را از مبتلا شدن به آن برحذر داشته است در جامعه ما حاکم کنند.
حضرت در ادامه چنین مى‏فرمایند: در آن زمان، از آشنایان به کلام خدا جز بى اعتنایى و از حافظان قرآن، که وظیفه آنان پاسدارى از ارزش‏هاى دینى است، جز فراموشى و اهمال در انجام وظیفه، حرکتى دیده نمى‏شود. در آن زمان قرآن و پیروان راستین آن و عالمان دین هر چند در میان مردمند اما در حقیقت جداى از آنانند و مردم نیز از آنها دورند؛ زیرا مردم آنها را منزوى کرده، از آنها پیروى نمى‏کنند. آنان هر چند با مردم زندگى مى‏کنند، لکن دل‏هاى مردم با آنها نیست؛ چون راهى که مردم در پیش مى‏گیرند گمراهى است که با راه قرآن که هدایت است، جمع نمى‏شود.
در پایان حضرت مى‏فرمایند:

مردم در آن زمان اجتماع مى‏کنند بر افتراق و اختلاف. گویا توافق مى‏کنند بر این که با قرآن و مفسران واقعى آن نسازند و به تبعیت از جاهلان عالم‏نما در حالى که گویا خود را رهبر قرآن مى‏دانند و قرآن را طبق خواسته‏هاى نفسانى خود تفسیر و توجیه مى‏کنند، از مسلمانان واقعى و عالمان دین و مفسران حقیقى قرآن جدا مى‏شوند و از آنها فاصله مى‏گیرند. به جاى این که در فکر و عمل، قرآن را امام و راهنما و رهبر خود قرار دهند از قرآن پیشى گرفته، از امامت و رهبرى آن سرباز مى‏زنند و قرآن و دین را به راى خویش تفسیر مى‏کنند.
اکنون دشمنان دین و قرآن تمام تلاش خود را در جهت تهى کردن ملت مسلمان از هویت دینى خود بسیج کرده‏اند و در تلاشند تا با تضعیف عقاید دینى آنها، استقلال و آزادى و هویت آنان را سلب کنند. با توجه به اهمیت و حساسیت شرایط، بسیار شایسته است ملت مسلمان و به خصوص اندیشمندان دینى احساس خطر کنند و به هوش باشند و هرگز خود را از خطر دشمنان اسلام و قرآن در امان ندانند.
در این میان، چنان که قبلا اشاره شد، نکته مهم این است که دشمنان اسلام و کفر جهانى براى رسیدن به اهداف استکبارى خود، در مقابله با فرهنگ دینى مردم و تهاجم فرهنگى، بر خلاف تهاجم نظامى، به طور آشکار دشمنى خود را با اسلام و امت اسلامى اظهار نمى‏کنند. در این تهاجم، آنان پیوسته از انسان‏هایى که به حسب ظاهر مسلمانند و در جامعه اسلامى زندگى مى‏کنند و از یک طرف دارى موقعیت‏هاى اجتماعى و فرهنگى هستند و از طرف دیگر مطالعاتى هر چند بسیار ناقص در زمینه معارف دینى دارند، استفاده مى‏کنند و اینان دانسته و یا ندانسته، آلت دست عوامل بیگانه شده، با تحریف معارف دینى، اسباب گمراهى مردم را فراهم مى‏کنند. این انسان‏ها در آیات بسیارى از قرآن کریم و روایات ائمه معصومین علیهم‏السلام مورد مذمت و نکوهش، قرار گرفته‏اند و به مردم توصیه شده است که از گوش فرا دادن به سخنان آنان برحذر باشند؛ زیرا موجب گمراهى و بازماندن از رسیدن به سعادت دنیوى و اخروى مى‏گردند.