به نام خدا

دور نمایى از شخصیت امیر المؤمنین (علیه السّلام)

سخن گفتن از انسان والایى که تاریخ حیات را شگفت زده کرده، هستى را در برابر عظمتش فروتن نموده و فضاى حیات را به نورش روشن ساخته، کارى است بسیار دشوار یا غیر ممکن.

فیلسوفان از بیان عمق فلسفه ذاتش، و حکیمان از تعریف حکمت وجودش، و عارفان از شناخت حقیقتش، و آگاهان از بیان واقعیتش، و شاعران از سرودن شعر در ثنایش، و گویندگان از توضیح حقایق وجودش عاجز و درمانده‏اند.

او از آن پنج نور مقدسى است که آدم با توسل به او، توبه‏اش را به عرصه قبولى نشاند، و نوح کشتى خود را از غرقاب هلاک بیرون کشید، و ابراهیم آتش نمرود را بر خود گلستان نمود، و موسى با قومش از آب نیل بیرون آمد، و عیسى از فتنه یهود نجات یافت، و یونس از شکم ماهى به زندگى دوباره باز گشت، و محمد صلى اللّه علیه و آله در جنگ با مشرکین غلبه یافت.

او چشمه جوشان حقایق، منبع واقعیات، معدن فضائل، دریاى کرامات، خزبنه اسرار، چراغ هدایت، آبروى بشریت، قسیم نار و جنّت، تکیه گاه پیامبر در دنیا وآخرت، همسر زهرا، پدر حسن و حسین، ریشه وجود امامان معصوم، و اسد اللّه، ید اللّه، عین اللّه، ادا کننده دین رسول اللّه، و ولىّ اللّه است.

بزرگ انسانى است که در میان اولین و آخرین نمونه نداشته و ندارد، قرآن به او تفسیر مى‏شود، حق به او شناخته مى‏گردد، عقل از او آبرو مى‏گیرد، اسلام ناب محمدى از افق وجود او طالع مى‏شود، زمین و آسمان به او اعتبار مى‏گیرد، ملائکه از او دانش فرا مى‏گیرند، و انسانیت و فضیلت و کرامت و خلافت و هدایت و حمیّت و صداقت و معنویت از او تغذیه مى‏کنند.

ولادتش به نوشته اهل اعتبار و وثوق، و به روایت معتبرترین راویان، و به نقل مطمئن‏ترین نقل کنندگان، و به حکایت برجسته‏ترین کتابها، از مادرى عفیفه، معصومه، پاک نهاد، پاکیزه سرشت، و کفالت کننده امور پیامبر: فاطمه بنت اسد و پدرى بزرگوار، با کرامت، عظیم القدر، بزرگ منزلت، مودّب بآداب، مدافع توحید و نبوت، حافظ رسالت، نگهبان جان پیامبر، مؤمن قریش: حضرت ابو طالب در سیزدهم ماه رجب روز جمعه در خانه کعبه‏

، قبله اهل نماز، و منظر رحمت حق، و مطاف فرشتگان و جن و انس، به دنیا آمد.

ابن صبّاغ مالکى که از دانشمندان غیر شیعه امامیه است مى‏گوید: فرزندى پاک، از نسلى پاک، در محلى پاک متولد شد.

آرى شریفترین جاى روى زمین حرم، و شریفترین موضع حرم مسجد الحرام، و شریفترین محل مسجد الحرام کعبه است، و از شریفترین ماهها که خدایش ماه حرام شمرده ماه رجب، و از شریفترین روزهاى روزگار روز جمعه مى‏باشد.

شریفترین انسان پس از پیامبر، در شریفترین محل دنیا، در شریفترین ماه، در شریفترین روز، از شریفترین نسل، از پدر و مادرى شریف، به اراده خداوند حکیم به دنیا آمد، و در شریفترین دامن یعنى دامن نبوت، و در کنار شریفترین کتاب یعنى‏قرآن، و کاملترین دین یعنى اسلام پرورش یافت، و در عمر شریف خود، شریفترین ایمان و عمل و اخلاق را، براى اینکه اسوه و سر مشق جهانیان تا روز قیامت باشد از خود بروز داد! او در شریفترین و با برکت ترین و پر قیمت‏ترین ماه یعنى ماه مبارک رمضان، و در عظیم ترین شب هستى یعنى شب قدر، و در برترین ساعت روزگار یعنى سحر، و در عالیترین مکان یعنى محراب، به زیباترین مرگ یعنى شهادت، به جانب معشوق پرواز کرد.

او به شدت محبوب خدا و رسول بود، فرشتگان حق در برابر عظمتش خاضع بودند، بارها امین وحى سلام خدا را به وسیله پیامبر به او ابلاغ کرد.

تا در گهواره بود، گهواره‏اش نزدیک محل اقامت و استراحت پیامبر قرار داشت. رسول خدا با عشقى سرشار و محبتى فراوان عهده دار تربیت او بود، به وقت غذا، پیامبر به دهانش غذا مى‏گذاشت، و به هنگام خواب پیامبر گهواره‏اش را حرکت مى‏داد، و او را در آغوش مى‏گرفت و به سینه مى‏چسباند و مى‏گفت: این برادر و دوست و یاور و برگزیده و ذخیره و پناهگاه و پشتیبان و پشتوانه من است.

دانشمندان با توجه به این حقیقت که آن حضرت از مصادیق اتمّ و اکمل آیات ایمان و جهاد و صبر و استقامت و اخلاق و سایر فضایل یاد شده در قرآن مجید، و از مصادیق بارز روایات این ابواب است، و با توجه به خصوصیات الهى و انسانى آن بزرگوار، و با تکیه به روایاتى که با تعابیر شگفت آور از آن حضرت یاد شده، بیش از سیصد نام براى او شمرده‏اند، که مفهوم یا مفاهیم آن نامها در حدّ اعلا در وجود حضرتش تجلّى داشت: على- امیر المؤمنین، سید الاوصیاء، وصى، امین، بطل، اسد، صادق، مصدق، متوکل، مجاهد، مؤمن، شریف، کریم، محسن، عارف، ذو القلب، اذن واعیه، یعسوب الدین، قائد الغرّ المحجلین، ابو تراب، ابو الحسن و ...

پیامبر اکرم از آن حضرت به عنوان حجت اللّه، باب اللّه، طریق الى اللّه، نبأ عظیم، صراط مستقیم، مثل اعلى یاد مى‏فرمود.

او پس از پیامبر در میدان عبادت عابدترین مردم، و در عرصه زهد زاهدترین، و در معرکه پیکار شجاعترین، و در اخلاص خالص‏ترین، و در ورع پاکدامن‏ترین، و در دانش دانشمندترین، و در تهجّد و عبادت شبانه متهجّدترین، و در عدالت عادلترین، و در جود و سخا سخاوتمندترین، و در تمام کمالات و فضائل برترین مردم روزگار، از اولین و آخرین بود.

پیروزى ارتش اسلام در تمام جنگ‏ها مرهون فداکارى او بود، تا جایى که رسول خدا بر پایى دین را نتیجه جهاد او اعلام کرد.او را جز با تعریف خدا و پیامبر نمى‏توان شناخت، زیرا رسول خدا فرمود: خدا را جز من و على آن گونه که باید کسى نشناخت، و مرا جز خدا و على نشناخت، و على را جز من و خدا نشناخت.

من فکر مى‏کنم شما خوانندگان عزیز، براى تماشاى دورنمایى از شخصیت والا و حیات الهى او باید به مفصل ترین کتبى که شیعه و غیر شیعه، و حتى غیر مسلمانان در شرق و غرب نوشته‏اند مراجعه کنید، و گر نه با این سطور اندک، آن هم در مقدمه این ترجمه، باز گو کردن حیات و شخصیت آن حضرت امکان ندارد.

سخن از جهاد او براى استوار شدن دین تا قیامت، و از عبادت او، و از کرامات و معجزات او، و از دانش و بینش و بصیرت او و سایر کمالاتش کار جن و انس و ملک نیست، روزى چون قیامت لازم است، و معرفى چون خدا و پیامبر تا از این معدن اسرار پرده بر داشته شود، و حقیقت وجود او بر اولین و آخرین روشن گردد، تا معلوم شود که على جلوه کامل اسماء و صفات حق، و نشانه ذات خداوند است.

بدون تردید، به خاطر این همه کمالات و فضائل بود که خداوند مهربان براى‏

حفظ شریعت و پایدارى دین و استوارى صراط مستقیم و تمییز حق از باطل و ادامه حکومت اسلام ناب و هدایت خلایق تا قیامت، در روز هجدهم ذى الحجه در غدیر خم، بنا به نوشته و اقرار هزاران عالم شیعى و سنّى و بنابر روایات معتبره، و اخبار متواتره، که قسمتى از آنها در کتاب شریف عبقات، الغدیر، احقاق الحق و معتبرترین کتب اهل سنّت آمده، و کتابهاى یاد شده در نقل بسیارى از آن روایات به آنها تکیه کرده‏اند، از زبان پیامبر اسلام او را به جانشینى و خلافت و ولایت امر و سرپرستى امت معرفى کرد، و خداوند آیه اکمال دین و اتمام نعمت را بنا بر محکم ترین روایات کتب شیعه و سنّى، و اقرار هزاران دانشمند و اهل علم، و خداوندان درایت و روایت به همین خاطر نازل کرد، که مردمان تا روز قیامت بدانند دیندارى بدون قبول ولایت و سر پرستى و دلالت و راهنمایى على، کارى ناقص و ناتمام بوده، و این گونه دیندارى مورد رضاى حق نیست، و دین بدون على قدرت این را ندارد که صاحبش را به رضایت و جنّت خدا برساند.

آرى در ایمان و اخلاق و عمل هر انسانى، جلوه دادن ولایت و بصیرت و امامت و هدایت على واجب است، که درخت دیندارى و عبادت، و شجره حیات بدون ولایت على در دنیا و آخرت میوه نمى‏دهد.

عبادات و تفکرات و اندیشه‏ها و سیاستهاى انسانها بدون اتصال به ولایت على ناقص و ناتمام، و دنیا بدون پیروى از على به همین گرفتاریها و مصائب و مفاسدى که مى‏بینید دچار خواهد بود، و بر این امور علاجى نیست، جز اینکه مهدى صاحب الزمان فرزند على ظهور کند، و جهان را با نبوت پیامبر و ولایت على اداره نماید.

و شما اى مردم شیعه، در غیبت امام دوازدهم وظیفه واجب و تکلیف لازم دارید که خود با تمام وجود از على پیروى کنید و تا سر حد ایثار مال و جان با مفاسد مبارزه کنید، و زمینه رشد کمالات و فضائل و فرهنگ قرآن را فراهم نمایید، تا جهان براى اداره امورش به دست فرزند على مهیا شود، و پس از پر شدن‏از جور و ستم، پر از عدالت و قسط گردد.

براى پیروى از امیر المؤمنین، بهترین راه و برترین کار، شناخت نهج البلاغه و عمل به آن در تمام زمینه‏هاى زندگى است، چرا که نهج البلاغه همراه با خطبه‏ها و نامه‏ها و حکمت‏هایش نمایشگر ماهیت و حقیقت و ذات على و نحوه اندیشه پاک و سالم او نسبت به خدا و هستى و انسان و حقایق و گذشته و آینده جهان است.