به نام خدا

اهمیت ذکر خدا
از دیدگاه معارف اسلامى ، تاءثیر ذکر در کمال انسان امرى انکارناپذیر است .
از رو در ضرورت و اهمیت آن تردید نباید کرد. امام صادق علیه السلام در روایتى مى فرمایند:
ما من شى ء الا و له حد ینتهى الیه الا الذکر فلیس له حد ینهتى الیه ؛ ⁽⁴²⁾
چیزى نیست مگر آن که براى آن نهایتى است که به آن مى انجامد، مگر ذکر که نهایت و حدى ندارد که به آن بینجامد.
هم چنین در روایتى از رسول خدا علیه السلام وارد شده که حضرت فرمودند:
ارتعوا فى ریاض الجنة ، قالوا: یا رسول الله و ما ریاض الجنة ؟ قال : مجالس الذکر، اغدوا و روحوا و اذکروا. من کان یحب اءن یعلم منزلته عند الله فلینظر کیف منزلة الله عنده ، فان الله تعالى ینزل العبد حیث اءنزل العبد الله من نفسه ، و اعلموا اءن خیر اءعمالکم عند ملیککم و اءزکاها و اءرفعها فى ردجاتکم و خیر ما طلعت علیه الشمس ذکر الله تعالى فانه تعالى اخبر عن نفسه فقال : اءنا جلیس من ذکرنى .⁽⁴³⁾
بخرامید در باغ هاى بهشت . اصحاب گفتند: اى رسول خدا، باغ هاى بهشت چیستند؟ حضرت فرمودند: باغ هاى بهشت مجالس ذکرند: در بامداد و شامگاه به یاد خدا باشید. و کسى که مایل است منزلت خود را در نزد خدا بداند، بنگرد منزلت خدا در نزد او چگونه است . همانا رتبه هرکس نزد خدا به اندازه رتبه خدا نزد وى است .همانا برترین اعمال شما نزد مالک شما و پاکیزه ترین آنها و مؤ ثرترین آنها در بالا بردن درجات شما و بهترین چیزى که خورشید بر آن طلوع مى کرده است ذکر خداوند متعال است . زیرا که خداوند از خویش خبر داد و فرمود: من هم نشین کسى هستم که مرا یاد کند.
بى شک طبیعت دنیا غفلت زا است و نفس ارتباط با امور مادى و اشتغال به مسایل دنیایى موجب گرایش به عالم فانى و روى گردانى از عالم باقى است . کسب و کار و صنعت گرى ، خوردن ، خوابیدن سخن گفتن با دیگران و حتى مطالعه و تحصیل علم ، همه عامل توجه به خویش و مادیات و غفلت از یاد خدا هستند. این امر ضرورت و اهمیت ذکر را دو چندان مى کند. در تاءیید این که نفس دنیا و امور کم و بیش انسان را از یاد خدا غافل مى گرداند، مى توان به این روایت امام صادق علیه السلام استناد که حضرت مى فرمایند: پیامبر صلى الله علیه و آله بدون آن که - نعوذبالله - مرتکب گناهى شده باشد روزى هفتاد بار استغفار مى کرد. ⁽⁴⁴⁾ استغفار از آن رو است که وقتى دل انسان به عوامل مادى مشغول گشت زمینه محروم گشتن آن از حیات معنى فراهم مى گردد. چون آنچه باعث حیات دل انسان و بقاى آن مى شود و به تعبیر دیگر، غذاى روح دل انسان است ، یاد و ذکر خداوند است . بر این اساس ، خداوند متعال در مناجات با حضرت موسى علیه السلام فرمود:
اى موسى در هیچ حال مرا فراموش نکن ، چون غفلت و فراموش کردن من قلب را مى راند . ⁽⁴⁵⁾
از دیگر دلایل اهمیت ذکر خدا این است که ذکر و یاد محبوب ، محبت آفرین است و انسان هر چه بیشتر دوستش را یاد کند محبت او در اعماق دلش راسخ ‌تر و پایدارتر مى شود.اگر ما خداوند را بیشتر یاد کنیم . اشتغال به ذکر او را در گسترده زندگیمان فرا گیر سازیم ، محبت او در قلبمان ریشه دار مى گردد.این دوستى و عشق ، مانع از انجام کارهایى مى شود که خشم محبوب را فراهم مى آورد.
اکنون با توجه به این اوصاف ، آیا خسارتى بالاتر از غفلت از خدا و آخرت وجود دارد؟ و آیا فرجامى اسف بارتر از آن تصور مى شود؟ امیرالمؤ منین علیه السلام درباره سرانجام غفلت مى فرمایند:
من غفل غرته الامانى و اءخذته الحسرة اذا انکشف الغطاء و بدا له من الله ما لم یکن یحتسب ؛ ⁽⁴⁶⁾
کسى که غافل گشت : آرزوها او را مغرور مى کند و وقتى روز قیامت آشکار گشت و پرده کنار رفت ندامت و پشیمانى او را فرا مى گیرد و از مجازات و کیفر الهى چیزى براى او آشکار مى گردد که گمانش را نمى برد.
هم چنین حسن بصرى روایت مى کند که روزى آن حضرت علیه السلام به بازار بصره آمدند و مردم را غرق در معامله و خرید و فروش دیدند، از دیدن آن وضع به شدت گریستند و فرمودند:
این بندگان دنیا و عمله هاى دنیا پریشان ، اگر روز را به خرید و فروش و قسم خوردن و قرار داد مشغولید و شب در بستر استراحت مى کنید و با غفلت از آخرت به سر مى برید پس چه زمانى براى آخرت به سر مى برید پس چه زمانى براى آخرت زاد و توشه بر مى دارید، و چه وقت در مورد معاد تفکر مى کنید؟ ⁽⁴⁷⁾