واژه‏هاى خدا (کلمات اللّه)

جهان، کتاب خداست با واژه‏هایى از سرو و سنبل، از ساحل و صخره، از شکوفه و شقایق، از رود و کوه، از لبخندى که از گونه ماه مى‏تراود،

از اشکى که از چشم ستاره مى‏ریزد، از جادوى چشمى که به غمزه مى‏نگرد، از افسون قامتى که بار زیبایى را مى‏کشد، و ...

خنده سبز چمن و هرچه که جامه بودن دارد واژه‏هاى دفتر اوست.

واژه‏هایى که سرشار از سخن است و سخنى که لبریز از یاد و تسبیح او.دیوان حافظ.

همه این واژه‏ها شعر غزل عشق اوست.

رود، سرود او را بر لب جارى خویش دارد. درخت، به ذکر او قیام کرده است. باد، حمد او را قرائت مى‏کند. لاله، به نیایش او دست به قنوت گشوده است، نرگس، با یاد او به رکوع رفته، و کوه، با نام او به تشهد نشسته، همه سر بر سجده او مى‏سایند. «وَ لِلَّهِ یَسْجُدُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ» آیه 49 سوره نحل و آیه 15 سوره رعد و آیه 18 سوره حج و آیه 6 سوره الرحمن و آیه 25 سوره نمل.همه، ذکر او را مى‏گویند.

و همه این واژه‏ها کتاب بزرگ او را مى‏سازند.

و همه این واژه‏ها زیبا و شگفت است.

قرآن نیز کتاب خداست. کتابى با واژه‏هایى از حروف، از الف از میم از لام از کاف از هاء از یاء از عین و ...

و چقدر واژه‏هاى این کتاب مکتوب (قرآن) با واژه‏هاى دیگر کتاب هستى همگونست.

اگر این کتاب (قرآن) شگفت و زیبا است! همه پدیده‏ها شگفت و زیبا است«الَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ خَلَقَهُ» سوره سجده آیه 32. خدایى که ساختار هر چیزى را نیکو ساخت.

چون همه، پدیده خدایند و اگر این کتاب (قرآن) درس‏آموز و حکمت‏آکنده و علم گستر و ژرف و بى‏کران است و کاوش پیگیر هزاران کاوشگر مسلمان و غیر مسلمان در بیش از هزار سال هنوز رازهاى ناشناخته‏اش را پایان نبرده، و هزاران تفسیر، هنوز ژرفایش را نکاویده، پدیده‏هاى طبیعى نیز این‏گونه است همه ژرف و دقیق و درس‏آموز است.

همه رشته‏هاى علوم در روند خویش شتابان به پیش مى‏رود، ولى هنوز بسیارى از رازها و رمزهاى این پدیده‏هاى شگفت هستى ناشناخته مانده است.

و همان‏گونه که بیکرانگى و ژرفى قرآن، رشته‏ساز و تخصص‏طلب است، و ده‏ها تخصص علمى در قلمرو شناخت آن به کار گرفته شده است، کاوش پدیده‏هاى هستى هم رشته‏هاى گونه‏گون و تخصص‏هاى مختلف را مى‏طلبد، چون که همه، پدیده خدایند و نشانه او (آیه) و همه، واژه‏هاى او (کلمه). و اگر پدیده‏هاى هستى همه در ارتباط با هم و در مسیر کنشها و واکنشهاى یکدیگر است آیات قرآن نیز. فخر رازى گفته است: انّ اکثر لطائف القرآن مودعة فی الترتیبات و الرّوابط. بیشتر زیباییهاى قرآن در چینشها و پیوندهاى آن نهفته است.

«گوستاولوبون» ناآگاهانه گفته است: «پیغمبر، امّى بوده است. و آن مقرون به قیاس هم هست زیرا اوّلا اگر از اهل علم بود ارتباط مطالب و فقرات قرآن به هم بهتر مى‏شد». چاپ چهارم کتاب «تمدن اسلام و عرب» ص 20.

او ارتباط قرآنى را درک نکرده است. این ارتباط همانند ارتباط دیگر پدیده‏هاست:و براساس همین ارتباط و هماهنگى است که على- علیه السلام- فرمود: «یشهد بعضه على بعض و ینطق بعضه ببعض»خطبه 131. برخى از قرآن، بر برخى دیگر گواه و گویاست. برخى از قرآن برخى دیگر را تفسیر مى‏کند.

و گر نه یک مجموعه ناهماهنگ و متضاد که نمى‏تواند بخشى از آن بخش دیگر را تفسیر کند. پس هر دو کتاب هماهنگ است به گونه‏اى که اگر یک ذره را برگیرى از جاى خلل یابد همه عالم سراپاى. و اگر قرآن اینگونه است که اگر همه آکادمیها و دانشگاههاى جهان گرد آیند و همه کفرپیشگان، تمام توان علمیشان را بسیج کنند، نمى‏توانند همانند سوره‏اى از قرآن بیاورند؛ از این روست که پدیده‏

خداست و در پدیده‏هاى خدا تفاوت، کژى، نابسامانى و انحراف نیست. «ما تَرى‏ فِی خَلْقِ الرَّحْمنِ مِنْ تَفاوُتٍ».آیه 3 سوره ملک.

و «فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرى‏ مِنْ فُطُورٍ».آیه 3 سوره ملک.

این دو آیه، تفاوت و فطور را از خلق خدا نفى مى‏کند و مى‏فرماید:

در آفرینش خداى رحمان کژى، نابسامانى و انحراف نمى‏یابى دوباره بنگر آیا سستى مى‏یابى؟

و اگر قرآن حق است، «نَزَّلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ». و «إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ»* آیه 3/ آل عمران و 2/ زمر. بدین علت است که پدیده خداست و پدیده‏هاى خدا همه حقند.

«أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ».آیه 19/ سوره ابراهیم.

آیا درنیافته‏اى که خدا آسمانها و زمین را به حق آفریده؟

«وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ». آیه 85/ سوره حجر.

و ما آسمانها و زمین و آنچه را که میان آن دو است جز به حق نیافریده‏ایم.

«خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ»*.آیه 3/ سوره نحل. آسمانها و زمین را به حق آفرید.

و اگر قرآن، آیه‏هاى خداست یعنى نشانه‏هاى او، پدیده‏هاى هستى نیز آیه و نشانه است:

و چه زیباست که آیه‏هاى قرآن با پدیده‏هاى هستى همنامند و همگون.همانگونه که بر مجموعه‏اى از واژه‏هاى قرآن، آیه به کار آمده‏ «تِلْکَ آیاتُ اللَّهِ نَتْلُوها عَلَیْکَ بِالْحَقِّ»* سوره بقره 252، آیه. و «تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ وَ قُرْآنٍ مُبِینٍ». سوره حجر، آیه 1. بر بسیارى از پدیده‏هاى دیگر خدا نیز واژه آیه و آیات به کار آمده است. مانند: «وَ کَأَیِّنْ مِنْ آیَةٍ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یَمُرُّونَ عَلَیْها». سوره یوسف، آیه 105.و چه بسیار نشانه‏ها در آسمانها و زمین است که بر آنها مى‏گذرند. «وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ وَ النَّهارَ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنا آیَةَ اللَّیْلِ». سوره اسراء، آیه 12. و شب و روز را دو نشانه (آیه) قرار دادیم آنگاه نشانه شب را زدودیم.