بسم رب الشهداءوالصدیقین

شیر و تأثیر آن در شخصیت فرزند 

بخشی از وابستگی‌های کودک در بعد وراثت، با گام نهادن به عرصه‌ی دنیا پایان می‌پذیرد، اما به‌واسطه‌ی استفاده از شیر مادر، همچنان جسم و جانش تحت تأثیر مستقیم خصائص، صفات و ویژگی‌های جسمی و روحی او می‌باشد، چه آن‌ه دانشمندان به‌واسطه‌ی تحقیقات و تجربیات فراوان، بر این باورند که حالات مختلف جسمی و روحی مادر و دایه از سلامتی و اعتدال و شادابی و آرامش خاطر گرفته، تا بیماری، ناراحتی، نگرانی، هیجانات روحی و حتّی خستگی و کسالت بر شیر آنان آثار مثبت یا منفی می‌گذارد[1].

از این رو بزرگان و خصوصاً پیشینیان با بهره‌گیری از تعالیم حیات‌بخش اسلام به‌دقت مراقب حالات بانوان خود بوده، بر این نکته تأکید داشتند تا آن‌جا که به دقت مراقب ممکن است فرزندانشان را با وضو و آرامش خاطر شیر دهند و در مواردی که به‌واسطه‌ی کمبود شیر ناگزیر به استفاده از شیر دایه می‌شدند، بدون اطمینان خاطر از طهارت باطن و تدیّن و سلامت جسم او اقدام به این کار نمی‌کردند.

انس کودک شیرخوار به مادرش را به لحاظ علاقه و وابستگی طبیعی نمی‌توان نادیده گرفت لیکن کودک گرسنه، طبعاً راحتی خود را در آشامیدن شیر پستان که در دهان اوست احساس می‌کند و اگر بیماری و مشکلی در کار نباشد عدم پذیرش را از دایه‌های متعدد ـ آن‌چنان‌که در مورد حضرت موسی(ع) و رسول گرامی اسلام(ص) اتفاق افتاد ـ باید به‌عنوان مسأله‌ی جدّی‌تر مورد مطالعه قرار داد، خصوصاً هنگامی که تنها شیر کسانی را برمی‌گزینند که دارای اصالت خانوادی و از شرافت، بزرگواری و سرشت نیکو برخوردار باشند[2].

روایاتی که از معصومین(ع) وارد شده است نیز علاوه بر یادآوری برتری شیر مادر و اشاره به تأثیرگذاری آن در ابعاد مختلف جسمی و روحی کودک، لزوم صلاحیت و شایستگی فردی را که در موارد ناچاری از شیرش برای تغذیه‌ی کودک استفاده می‌شود، مورد تأکید فراوان قرار داده‌اند.

امام رضا(ع) از پدران بزرگوار خود نقل می‌کنند که رسول خدا(ص) فرموده‌اند: «لَیْسَ لِلصَّبِیِّ لَبَنٌ خَیْرٌ مِنْ لَبَنِ اُمِّهِ»[3]: «برای کودک شیری بهتر از شیر مادرش نیست».

امام صادق(ع) از امیرمؤمنان(ع) نقل می‌کنند که فرموده‌اند: «اَنْظُرُوا مَنْ یُرْضِعُ أَوْلادَکُمْ، فَإِنَّ الْوَلَدَ یَشُبُّ عَلَیْهِ»[4]: «توجه کنید چه کسی فرزندان شما را شیر می‌دهد، زیرا فرزند با شیر و صفات و خصوصیات او رشد می‌کند».

همچنین از آن بزرگوار نقل شده که فرموده است: «لا تَسْتَرْضِعُوا الْحَمْقاءَ فَإِنَّ اللَّبَنَ یَغْلِبُ الطِّباعَ...»[5]: «احمق را به دایه‌گی نگیرید زیرا شیر بر طبیعت‌ها غالب می‌گردد».

در حدیث دیگری از پدر بزرگوار خود نقل می‌کنند که حضرت علی(ع) پیوسته می‌فرماید: «تَخَیَّرُوا لِلرِّضاعِ کَما تَخَیَّرُونَ لِلنِّکاحِ، فَإِنَّ الرِّضاعَ یُغَیِّرُ الطِّباعَ»[6]: «فرد شایسته‌ای را برای شیر دادن برگزینید همچنان‌که در امر ازدواج چنین می‌کنید، زیرا شیر طبیعت‌ها را دگرگون می‌سازد».

امام باقر(ع) می‌فرمایند: «برای فرزند خود دایه‌ای پاپکیزه و نظیف برگزینید و از دایه‌ی زشت برحذر باشید زیرا شیر سرایت کرده و اثر می‌گذارد»[7].