بسم رب الشهداءوالصدیقین

دستجات و طوایف انسانها  
انسانها در رابطه با سیر و سلوک الى الله چهار طایفه اند:
1- محجوبان :این طایفه بر اثر توجه و سرگرمى به دنیا از حرکت و پرواز به سوى ملکوت غافلند و از سیر به سوى حق باز مانده و در شمار غافلان قرار دارند.
2- سالکان :این طایفه در حال سیر و حرکت به سوى حق ، بسر مى برند و به پیر راه او راهبر نیازمندند
3- واصلان :این طایفه از طریق سیر و سلوک به سوى حق ، به مقصد دست یافته و به سر منزل مقصود واصل گشته اند. و شاهد مقصود را در آغوش کشیده اند.
4- راجعان :این طایفه پس از وصول به مقصود،از دیاریار به سوى خلق ،بار سفر بسته تا دیگران را نیز در این سفر سیر الى الله ) رهبرى کنند.
قابل ذکر است که در میان طوایف فوق ، غیر از طایفه اول (محجوبان ) سه طایفه دیگر اهل سیرو سر و پروازند که پس از قدم نهادن به (مقام فنا ) به مرحله خاصى از ارتقاى معنوى یعنى حالت حقانى ،نایل مى آیند. البته در صورتى که در این سفر و سلوک ،گرفتار حجابها (حجاب ظلمانى ، حجاب نورانى - عقلانى و حجاب روحى ) نشوند.
به طور کلى سفرو پرواز از معنوى چهار گونه است
1- سفر از خلق به سوى حق :که در پرتو پرداختن به عبادات رعایت دستورها،انجام ریاضتها،مهاجرات از طبیعت و پرواز به دیار پروردگار متعال ،صورت مى پذیرد
این رجوع به عالم ملکوت را فنا مى گویند پس (فنا ) عبارت از نفى و نابودى نیست بلکه مرحله خاصى از راهیابى است .
که در پرتو عبادت حاصل مى شود.  و گفتیم که حالت ویژه حقانى در این مرحله براى سالک ،حاصل مى گردد به شرط آنکه حجابهاى سه گانه را کنار بزند و دچار آنها نشود در این سفرت به هادى و راهبر نیازمند است . .
و به گفته حافظ:

2- سفر از حق به سوى حق :این سفر پس از انجام سفر اول صورت مى پذیرد سالک از حالت حقانى خود اوج مى گیرد و به مقام (فناى فنا )نایل مى گردد مقامى که از آن به عنوان مقام (اخفى )و (فنا در افعال و صفات حق )تعبیر مى شود .
3- سفر از حق به سوى خلق :سفر فوق را (مرحله صحو )نیز مى نامند سالک ، در این مرحله بین عوالم جبروت (ناسوت ) و ملکوت ،در طیران است و داراى بهره اى از مقام نبوت است (نه نبوت تشریعى ) تا دیگران را آماده اوج و پرواز کند.
البته پس از مرحله (صحو )نوبت به مرحله (محو )مى رسد که براى انسانهاى کامل در این دنیا و آخرت ،پیش مى آید
4- سفر از خلق به سوى خلق از طریق حق : در این سفر،سالک ،موانع سیر را شناسایى و به راه وصول به حق را به دیگران مى آموزد؛ زیرا داراى نبوت تشریعى است که دستیابى به این مرحله در پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله ) خاتمه یافت پس از وى ،کسى بدین مرحله نمى تواند گام نهد.
نکته قابل ذکر آنکه ، امام - سلام الله علیه - در برخى از رهنمودها از مراحل سیرو سلوک به عنوان (سجده ) یاد مى کند. مثلا مى نویسد:
(کلام در سفر از خلق به حق و از کثرت به وحدت و از ناسوت به مافوق جبروت است تا حد فناى مطلق که در (سجده اول ) حاصل مى شود و فنا از فنا که پس از صحو،در(سجده دوم )حاصل مى گردد.