به نام خدا

نماز همراه با آگاهى
قرآن درباره تسبیح ونماز ساکنان آسمان ها وپرندگان مى فرماید:
((کل قد علم صلواته و تسبیحه ))⁽⁵⁵⁾نماز آنها آگاهانه است .
ولى در جاى دیگر خطاب به انسان ها مى فرماید:
((لاتقربوا الصلوة و انتم سُکارى حتّى تعلموا ما تقولون ))⁽⁵⁶⁾ در حال مستى نماز نخوانید تا بدانید چه مى گوئید.
به همین دلیل در روایات آمده است :
عبادت عالم از عابد بهتر است .
در اسلام به تجّار سفارش شده :((الفقه ثم المَتجَر))⁽⁵⁷⁾ اوّل مسائل حلال و حرام را فرا گیرید بعد به سراغ تجارت بروید. در آموزش نماز هم باید سعى کنیم اسرار نماز را به نسل نو تعلیم دهیم تا آگاهانه براى نماز قیام کنند.
نماز و جهاد
دستورات اسلام از یکدیگر جدا نیست ولذا قرآن مى فرماید:((لاتصلّ على احد منهم مات ابدا ولا تقم على قبره ))⁽⁵⁸⁾ به جنازه فراریان از جبهه نماز نخوانید:
فراموش نمى کنم در ایّام دفاع مقدّس ، جوانى وصیّت کرد که اگر من شهید شدم مرا دفن نکنید مگر آن دو دسته اى که با هم قهرند، آشتى کنند و این جوان از خون مقدّس خودش به نفع اصلاح ذات البین استفاده کرد، در حالى که مى توانست بگوید اگر شهید شدم راضى نیستم فلان شخص یا گروه به تشییع جنازه من بیاید و بدینوسیله آتش فتنه را بیشتر و کینه ها را عمیق تر نماید.
نماز و نیاز
آنجا که کار و تلاش بیشتر است نیاز به نماز بیشتر است . انسان معمولا در شب ها خواب است و فعّالیتى ندارد، از این رو از عشاء تا صبح نمازى واجب نیست ولى نیاز معنوى انسان در روز بیشتر است .
هوس ها، طاغوت ها، جلوه ها، حیله ها و تمام پرتگاه ها در روز جلوه دیگرى دارند و لذا اوّل روز و آخر روز باید نماز خوانده شود وبراى وسط روز سفارش ویژه آمده است :
((اقم الصلوة طرفى النهار))⁽⁵⁹⁾
دو طرف روز (صبح و شب ) نماز به پا دار.
((حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى ))⁽⁶⁰⁾
نسبت به تمام نمازها به خصوص نماز ظهر حفاظت کنید. و مثل منافقین گرمى هوا را بهانه ترک جماعت قرار ندهید.
و از آنجا که روزهاى جمعه و عید ایّام فراغت است و معمولا فساد در ایّام فراغت بیشتر به سراغ انسان مى آید، سفارش به نماز جمعه و نماز عید شده است .
شاید بخاطر لطافت و ظرافت بیشترى که روح دختر دارد و غبار و فساد در روح هاى لطیف زودتر منعکس مى شود، نماز دختران از 9 سالگى شروع مى شود.
و هرگاه مشکل اضافه اى براى انسان پیش آمد سفارش به نماز بیشترى شده است . للّه للّه ((واستعینوا بالصبر والصلوة ))
به هرحال شاید بتوان گفت برنامه ریزى نماز مناسبت کامل با نیازها وزمان ها و ظرافت هاى روحى وروانى دارد. (واللّه العالم )
نماز، سدّى محکم در برابر گناه
هرجا نماز پایگاه داشت شیطان بساط خود را جمع مى کند و هرکجا رشته نماز پاره شد همه کمالات متفرق مى شود.
قرآن مى فرماید: ((انّ الصلوة تنهى عن الفحشاء والمنکر))⁽⁶¹⁾ قطعا نماز از فحشا و منکر جلوگیرى مى کند.
نمازگزار نمى تواند سست باشد،
لباس و مکانش حرام باشد،
بدنش ناپاک و لقمه اش آلوده باشد،
او بخاطر صحیح بودن نمازش مجبور است یک سرى مراقبت هائى از خود داشته باشد،
ارتباط با خداوند روح قدسى به انسان مى دهد که از ارتکاب آلودگى ها شرم دارد.
کجا دیده اید کسى از مسجد به قمارخانه یا مراکز فساد برود؟
کجا دیده اید کسى از خانه خدا بیرون آید و براى دزدى پا به خانه مردم گذارد؟
وبر عکس اگر نماز ضایع شود هر گونه فساد و پیروى از انواع شهوات پیدا مى شود.
قرآن مى فرماید: ((فخلف من بعدهم خلف اضاعواالصلاة واتّبعوا الشّهوات ))⁽⁶²⁾
نماز محور زمان بندى ها
در آیه 58 سوره نور قرآن به نونهالانى که هنوز به تکلیف نرسیده اند مى فرماید: هرگاه خواستید وارد اتاق والدین شوید، در سه وقت با اجازه وارد شوید: اوّل : قبل از نماز صبح ، دوّم : بعد از نماز عشا وسوّم : هنگام ظهر که انسان معمولا لباس هاى خود را براى استراحت در مى آورد.
در این آیه زمان بندى اجازه فرزندان ، براساس نماز صبح و عشاء شده است .
چه زیباست ساعات جلسات ما نیز چنین باشد، مثلا ملاقات ما بعد از نماز مغرب یا عشا یاقبل از نماز ظهر، تا با تکرار زمان ، فرهنگ نماز را در جامعه شایع تر سازیم .
نماز، وسیله محو گناهان
قرآن ، در کنار فرمان نماز، مى فرماید:
((انّ الحسنات یذهبن السّیّئات ))⁽⁶³⁾
همانا کارهاى نیک ، گناهان را محو مى کند و از بین مى برد.
حضرت على علیه السّلام مى فرماید: اگر بعد از گناه ، دو رکعت نماز خوانده و از خداوند، عافیت درخواست شود، اثر آن گناه محو مى شود.⁽⁶⁴⁾
از رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله نیز روایت شده است : گناهانى که میان دو نماز واقع مى شود، مورد عفو قرار مى گیرد.⁽⁶⁵⁾
آرى گناه که در اثر غفلت از یاد خدا سر مى زند، با نماز و عبادت که مایه انس و ارتباط با خداوند است ، زدوده مى شود و مغفرت ، جاى معصیت را مى گیرد.
نماز و شیوه آموزش گام به گام
شیوه تدریجى در آموزش وتربیت ، شیوه اى است که در اسلام به ویژه در عبادات ، مورد توجّه بوده است .
روایات تربیتى اسلام دستور مى دهد: کودک را سه سال آزاد بگذار، پس از سه سال ، جمله ((لا اله الاّ اللّه )) را به او تعلیم بده .
وقتى که سه سال و هفت ماه و بیست روز شد، دوّمین جمله اى که مى آموزى ((محمد رسول اللّه )) باشد.
وقتى چهار سال تمام شد، صلوات بر پیامبر آموزش داده شود.
در پنج سالگى ، که کودک قدرت تشخیص دست راست و چپ را یافت ، او را رو به قبله قرار ده و به او سجده بیاموز.
در سال ششم ، نماز و رکوع و سجود را آموزش بده .
در سال هفتم ، شستن دست و صورت را به او بیاموز.
و در سال نهم ، مساءله نماز را جدّى گرفته و اگر سرکشى کرد، با او برخورد تنبیه آمیز داشته باش .⁽⁶⁶⁾
نماز و یاد حسین علیه السّلام
بهترین چیزى که سجده بر آن سفارش شده ، خاک کربلا و تربت امام حسین علیه السّلام است . امام صادق علیه السّلام هنگام سجده پیشانى مقدّسش را بر خاک کربلا مى گذاشت . براى همراه داشتن تسبیح تربت امام حسین نیز روایاتى وارد شده است تا آنجا که همراه داشتن آن مثل گفتن سبحان اللّه است و سجده بر مهر آن سبب کنار رفتن پرده ها و قرب بیشتر به ذات مقدّس خداوند است .⁽⁶⁷⁾
نماز و یاد پیامبر صلّى اللّه علیه و آله
در هر دو رکعت نماز، یک تشهد مى خوانیم که در آن به یگانگى خداوند و رسالت حضرت محمّد صلّى اللّه علیه و آله اقرار مى کنیم .
هر روز در پنج وقت این اقرار و اعتراف به توحید و نبوّت لازم است تا انسان راه را گم نکند، مکتب و صاحب آن را فراموش نکند، بر او صلوات بفرستد و در این اقرار و صلوات در ردیف خداوند و فرشتگان قرار بگیرد. زیرا قرآن مى فرماید:((انّ اللّه و ملائکته یصلّون على النبى ))⁽⁶⁸⁾ خدا و ملائکه بر پیامبرش صلوات مى فرستند، پس چرا ما نفرستیم ؟ مگر او ما را نجات نداد؟ سلام بر پیامبر اسلام که ما را نجات داد.
نماز، روح انسان را بیمه مى کند
در سوره معارج مى خوانیم : ((اذا مسّه الشّر جزوعا و اذا مسّه الخیر مَنوعا الاّ المصلّین الّذینهم على صلواتهم دائمون ))⁽⁶⁹⁾
انسان در برابر تلخى ها و شرور بى صبر است و در برابر لذّت ها و خوبى ها تنگ نظر و بخیل ، مگر نمازگزارانى که نسبت به انجام آن همیشه مراقبند.
آرى ارتباط دائمى با قدرت بى نهایت ، به انسان قدرت مى دهد، روحیّه توکّل را بالا برده و انسان را موجودى شکست ناپذیر مى سازد.
ناگفته پیداست که این آثار براى نماز پیوسته و همراه با توجّه است ، نه نمازهاى غافلانه و موسمى .
نماز و سلام
هر مسلمان در هر کجاى زمین که هست هر روز پنج بار باید به تمام همفکرانش سلام کندللّه للّه ((السلام علینا و على عباداللّه الصالحین ))
سلام بر بندگان صالح خدا،
سلام بر سرمایه داران هرگز،
سلام بر قدرتمندان هرگز،
سلام فقط بر عباد صالح خدا.
سلام بر طرفداران مکتب حقّ ((عباداللّه الصالحین ))
سیاست خارجى ما را در نماز، یکى ((غیر المغضوب علیهم ))تعیین مى کند ویکى ((السلام علینا و على عباداللّه الصالحین ))
آرى کسى که هر روز به بندگان خدا سلام کند، با آنها حیله نمى زند، خیانت نمى کند، کلاه سرشان نمى گذارد.
نماز و مردم
اصل در نماز، به جماعت خواندن است .
در نمازجماعت ، با مردم ، در مردم و از مردم بودن مطرح است ، در کنار مردم بدون هیچ گونه امتیاز، از هر نژاد و اقلیم و در هر شرایط اقتصادى .
نمازجماعت بدون امام نمى شود، چنانکه جامعه بدون رهبر نمى شود. امام براى همه مردم به طور یکسان امام است ، نه براى گروه خاص . فقیر و غنى و زشت و زیبا در کنار هم قرار مى گیرند، باید امتیازات پوچ با نماز جماعت از جامعه حذف شود، اگر امام در نماز اشتباه کرد مردم به او هشدار مى دهند، یعنى در نظام اسلامى امام وامّت باید مراقب یکدیگر باشند.
امام جماعت باید مراعات ضعیف ترین مردم را بکند و نماز را طول ندهد و این خود درسى است که مسئولین باید در برنامه ریزى ها و حرکت ها توجّه به همه اقشار داشته باشند. در نماز جماعت مردم نباید از امام جلو بیفتند و این درس دیگرى است که نشانه نظام و ادب مى باشد. اگر از امام جماعت گناه بزرگى سر زد و مردم فهمیدند، باید کنار رود. یعنى مردم و جامعه را نباید بدست فاسق سپرد.
در نمازجماعت همه با هم به خاک افتاده و سجده مى کنیم آرى باید همه با هم باشیم .
در نماز جماعت همه مردم مى توانند با کسب علم و تقوى و محبوبیّت امام شوند، پیشنمازى ارث کسى نیست ، هر کسى در کمالات برتر شد در جامعه آقاست .
نماز و اطلاع رسانى
امروزه در دنیا دولت ها با صرف بودجه هاى سرسام آورى براى امر اطلاع رسانى به جامعه کوشش مى کنند.
در اسلام طرح نمازجماعت و حضور مردم در صحنه ، آن هم در خانه خداوند و با وضو، بهترین فرصت براى آشنایى مردم با یکدیگر و آشنایى با توطئه هاى دشمنان و پیش بینى راه حل ها براى خنثى کردن آن و شنیدن آخرین اخبار و گرفتن تحلیل درست از زبان امام جماعت با سواد و با تقوى و احوالپرسى از یکدیگر و تفقّد از محرومین جامعه و یاد گذشتگانى که در مسجد بوده اند و حضور و غیاب ساده و بى تشریفات و دعاى دسته جمعى براى حلّ مشکلات و استمداد از خداوند است .
نماز و رهبرى
نماز جماعت همانند هر اجتماع دیگر نیاز به رهبر و امام دارد. در انتخاب امام جماعت مردم باید توجّه به کمالات ، علم ، تقوى ، لیاقت ها و اهلیّت ها داشته باشند و این خود تمرینى است که در جامعه زیر بار هر رهبرى نروند.
امام جماعت واسطه میان مردم و خداست و انسان نباید فاسق را واسطه قرار دهد.
افرادى که در گناه و فساد غوطه ورند چگونه مى توانند مرا با نمازى آشنا کنند که از فحشا ومنکر جلوگیرى کند؟ آرى امامِ جماعت باید انسان وارسته ، با کمال ، با سواد و با تقوى باشد. مگر نه این است که امام من ، رابط من با خداست ؟ به هر ریسمانى که نمى توان چنگ زد و با هر نردبانى که نمى توان بالا رفت .
آرى انتخاب امام جماعت مردم را هر روز به فکر امامت و رهبرى مى اندازد.
اگر رهبرى براى چند نفر در مسجد شایستگى هایى لازم دارد پس رهبرى امت و جامعه شایستگى بیشترى مى خواهد، به همین دلیل سفارش شده پشت سر کسى نماز بخوانید که به ایمان و عدالت او اطمینان دارید.
همین که پشت سر شخصى به عنوان امام جماعت نماز خواندید قهرا آن امام بیش از دیگران مراعات رفتار خود را بکند. آرى کسى که خود را امام دیگران قرار مى دهد باید قبل از دیگران به اصلاح خود بپردازد و بدین وسیله بر پایى نماز جماعت ها وسیله اى براى اصلاح افراد مى شود.
نماز و تحرّک
اسلام از مردم تحرک و هیجان معنوى مى خواهد، شعار((عجّلوا بالصلوة )) و((فاسعوا الى ذکر الّله ))⁽⁷⁰⁾
یعنى باید هنگام نماز با صداى مقدّس اذان در جامعه مسلمین ، تحرّک و تصمیم خاصى را به وجود آورد، باید کارها تعطیل ، تفرق ها تبدیل به وحدت ، غفلت ها تبدیل به ذکر و یاد خدا شود.
مؤ من واقعى کسى است که هرگاه یاد خدا شد دل او تکان بخورد. مثال کسى که صداى اذان را بشنود و بى توجّه باشد، مثال کودکى است که صداى پدر را بشنود و اعتنا نکند.
نماز و نظم
در زمان بندى اوقات نماز، در منظم بودن صف هاى نماز جماعت ، در با هم سجده رفتن ، با هم نشستن ، با هم قیام کردن ، با هم سکوت کردن ، با هم دعا کردن ، جلو عقب نیفتادن ، قبل از وقت نماز نخواندن و نماز را به خارج از وقت نسپردن ، در همه اینها سیماى نظم را مشاهده مى کنیم .
نماز و جهت گیرى
نمازگزار باید رو به قبله بایستد و جهت و خطّ خود را روشن کند، البتّه قبله و جهت او را باید خداوند تعیین کند، نه خودش و نه طاغوت ها.
قبله ، رمز شناسائى مسلمین از دیگران است از این جهت به مسلمین ((اهل قبله )) مى گویند، مسلمانان با هر سلیقه و تفکّر و از هر نسل و نژادى ، باید جهت واحدى داشته باشند.
اگر مال و مقام هر لحظه دل ما را به سوئى مى کشد، هنگام نماز باید دل از همه بکنیم ، کسى که جسم خود را رو به خانه خدا کرد آمادگى آن را پیدا مى کند که قلب و روح خود را متوجّه صاحب خانه کند.
قبله ما کعبه است ، اوّلین خانه اى که براى مردم و عبادت بنا شد. خانه اى که همه انبیا دورش طواف کرده اند،
خانه اى که ابراهیم پایه هایش را بالا برده و اسماعیل در کنارش به کارگرى پرداخته است ،
خانه اى که براى همه مردم و براى همیشه درهایش باز است و هیچ کسى در آنجا حقّ تعرّض ندارد. براى همه مردم مقدّس و از ملک هر کس آزاد است .
نماز و نظافت
اوّلین واجب هر مسلمان به هنگام صبح و برخاستن از خواب ، وضو گرفتن و شستن دست و صورت است و این عمل که در طول روز براى هر نماز تکرار مى شود، مایه نظافت و شادابى نمازگزار مى گردد.
نمازگزار باید لباس و بدنش پاک باشد، اگر ذرّه اى آلودگى و نجاست به بدن یا لباس او باشد، نمازش باطل است . (غیر از بعضى موارد استثنایى )
نمازگزارى که مى داند هر رکعت نماز با مسواک ، برابر با هفتاد رکعت است مسواک را ترک نمى کند.
نمازگزارى که مى داند با حال جنابت نمازش باطل است ، به فکر غسل مى افتد و غسل او را به فکر ساختن حمّام مى اندازد و وجود حمام رابطه او را با شستشو زیاد مى کند.
نماز و وقف
فکر و فرهنگ نماز، مساءله مسجدسازى وقرار دادن موقوفات براى آن را در جامعه به وجود مى آورد. صدها هزار قطعه زمین و مغازه و مزرعه در طول تاریخ وقف مساجد شده که این خود یک صدقه دائمى و یک حرکت الهى و خدمت اجتماعى است که در شعاع نماز و مسجد نصیب مردم مى شود.
وقف چراغى است که انسان براى فرداى خویش مى فرستد، وقف نشانه تداوم مالکیّت انسان بعد از مرگ است ، وقف نشانه عشق به مکتب و مردم است .