به نام خدا

مردم و نماز
با همه اهمیّتى که نماز در نزد خداوند و اولیا دارد، امّا برخورد مردم با آن متفاوت است :
الف : عدّه اى ایمان ندارند ونماز نمى خوانند: ((فلا صدّق و لاصلّى ))⁽¹⁷⁾
ب : عدّه اى مانع نماز دیگران مى شوند: ((ارایت الذى ینهى عبدا اذا صلّى ))⁽¹⁸⁾
در شاءن نزول آیه آمده است که ابوجهل تصمیم گرفت هنگامى که پیامبر براى نماز به سجده مى رود با لگد، گردن حضرت را در هم بشکند. مردم او را دیدند که رفت ولى منصرف شد. گفتند: چرا چنین نکردى ؟!
گفت : چون خواستم چنین کنم ، خندقى از آتش دیدم که در پیش روى من شعله ور شد.⁽¹⁹⁾
ج : عدّه اى نماز را مسخره مى کنند: ((و اذا نادیتم الى الصلوة اتخذوها هزوا))⁽²⁰⁾
د: عدّه اى بى نشاط نماز مى خوانند: ((واذا قاموا الى الصلوة قاموا کُسالى ))⁽²¹⁾
ه‍ : عدّه اى گاهى مى خوانند و گاهى نمى خوانند: ((فویل للمصلّین الّذینهم عن صلوتهم ساهون ))⁽²²⁾
و: عدّه اى به خاطر رسیدن به دنیا، از نماز کم مى گذارند: ((و اذا راءوا تجارة او لهوا انفضّوا الیها و ترکوک قائما))⁽²³⁾ هرگاه لهو و تجارتى دیدند به سوى آن روانه شده و تو را در حالى که به خواندن خطبه نماز ایستاده اى وامى گذارند.
این آیه اشاره به ماجرائى است که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله مشغول خواندن خطبه هاى نماز جمعه بود که کاروانى تازه وارد، براى فروش اجناس خود شروع به طبل زدن کردند. مردم از پاى سخن پیامبر بلند شده و به سراغ تجارت و معامله رفتند و حضرت را تنها گذاشتند.
نذر براى نماز
بعضى فرزند خود را نذر خدمت در مسجد مى کنند. مادر مریم گفت : ((نَذرتُ لک ما فى بَطنى مُحرّرا))⁽²⁴⁾
خدایا! من نذر کردم که فرزندم را براى خدمت در بیت المقدّس از هر کار معاف و آزادش کنم تا با فراغت کامل در بیت المقدّس خادم باشد. لکن همین که فرزند متولّد شد و دید دختر است ، گفت : خدایا! من دختر آوردم و دختر نمى تواند مثل پسر به راحتى خادم باشد. ولى به هر حال به نذرش عمل کرد، و مریم خادم مسجد شد.
توجّه به نماز در خانواده
((وامر اهلک بالصلوة واصطبر علیها))⁽²⁵⁾
اوّلین مسئولیّت انسان بعد از خودش ، خانواده اوست ، ولى از آنجا که همسر وفرزند انسان گاهى سرسختى نشان مى دهند، انسان باید استقامت کند وبه شیوه هاى مختلف آنان را به سوى دین و نماز دعوت کند، نه آنکه اگر چند بار گفت و اثر نکرد آنان را رها کند.
نماز در حکومت علوى
حضرت على علیه السّلام به مالک اشتر مى فرماید:((واجعل افضل اوقاتک للصلوة ))⁽²⁶⁾ بهترین وقت خودت را براى نماز قرار بده .
و بدان ارزش تمام کارهاى تو تابع نماز تو است :
((واعلم انّ جمیع اعمالک تبع لصلوتک ))
دعوت عملى به نماز
امر به معروف و دعوت به سوى حقّ، یکى از وظایف هر مسلمانى است و نماز بهترین معروف و کار نیک است .
این دعوت ، هم با زبان مى شود و هم با عمل . اگر چهره هاى بارز در صف اوّل قرار گیرند، اگر مردم هنگام رفتن به مسجد لباس خوب و بوى خوش مصرف کنند و اگر نماز، ساده و سریع برگزار شود، این خود یک تشویق عملى براى اقامه نماز است .
اگر مثل ابراهیم علیه السّلام و اسماعیل علیه السّلام براى نمازگزاران خانه خدا را تطهیر مى کنند، پس باید بدانیم که اگر شخصیّت هاى مهم ، مسئول اقامه نماز باشند در دعوت مردم بسیار مؤ ثّر است .
نماز، جهاد، شهادت
بعضى براى اقامه نماز کتک ها خوردند، مثل انقلابیون در زندان شاه و اسرا.
بعضى تیر خوردند مثل زُهیر که روزعاشورا جلو امام حسین ایستاد تا امام نمازش را بخواند.
بعضى در راه نماز شهید شدند، مثل شهداى محراب : آیة اللّه اشرفى اصفهانى ، دستغیب ، صدوقى ، مدنى و قاضى طباطبائى .
وبعضى در حال نماز شهید شدند مثل على بن ابیطالب علیهما السّلام .
ترک نماز و دوزخ
در قیامت بارها میان اهل بهشت و اهل دوزخ گفتگو رخ مى دهد که قرآن برخى از آنها را بیان فرموده است . در یکى از آن صحنه ها، اهل بهشت از مجرمان مى پرسند: چه عاملى شما را به دوزخ روانه کرد؟ آنها چهار عامل را مى شمرند، که اوّلین آنها پایبند نبودن به نماز است : ((لم نک من المصلّین ))⁽²⁷⁾
نماز، کلید قبولى تمام عبادات
در اهمیّت نماز، همین بس که در روایات مى خوانیم : اگر نماز، قبول شود، عبادات دیگر هم قبول مى شود، ولى اگر نماز مردود شود، کارهاى دیگر هم ردّ خواهد شد.⁽²⁸⁾
پیوند پذیرش عبادات دیگر به قبولى نماز، نقش کلیدى آن را نشان مى دهد.
مثل آنکه اگر پلیس ، از شما گواهینامه رانندگى بخواهد، شما هر مدرک و کارت شناسایى معتبر دیگرى هم ارائه دهید، پذیرفته نیست . مجوّز رانندگى ، داشتن گواهینامه است ، و بدون آن ، تمام مدارک ، بى اثر خواهد بود.
در قیامت نیز مجوّز عبور از صراط، اقامه نماز است وبدون آن هیچ عبادتى قبول نمى شود.
نماز، اوّلین کلام و آخرین وصیّت
در بعضى روایات مى خوانیم که نماز، هم اوّلین سفارش انبیا بوده ⁽²⁹⁾ و هم آخرین وصیّت اولیا.⁽³⁰⁾
در تاریخ زندگى امام صادق آمده است که حضرت در آخرین لحظه هاى عمر مبارک خود چشم باز کرده و فرمود: تمام بستگانم را جمع کنید و سپس فرمود:
شفاعت ما شامل کسانى که نسبت به نماز سهل انگارى کنند نخواهد شد.⁽³¹⁾
نماز، وسیله آزمایش خود
در حدیث مى خوانیم که هر کس مى خواهد بداند مقام و ارزش او نزد خداوند چگونه است ، ببیند که خداوند نزد او چه مقامى دارد.⁽³²⁾ اگر اذان نماز نزد تو بزرگ و محترم بود، تو نیز نزد خداوند احترام دارى و اگر نسبت به انجام فرمان او بى تفاوت بودى ، مقام و ارزشى نزد او ندارى و همچنین اگر نماز ترا از فساد و فحشا بازداشت نشانه تاءثیر و قبولى نماز است .
نماز اوّلین سؤ ال در قیامت
در حدیث مى خوانیم اوّلین چیزى که در قیامت مورد سؤ ال و حساب قرار مى گیرد نماز است .⁽³³⁾
آرى ، اوّلین واجب بر هر مکلّفى قبل از روزه و خمس و زکات و حج و... نماز است و طبیعى است که در قیامت نیز در اوّلین فرصت ، از اوّلین تکلیف سؤ ال شود.
نماز یاد خداست
خداوند به حضرت موسى مى فرماید:((اقم الصلوة لذکرى ))⁽³⁴⁾ براى یاد من نماز به پا دار.
نماز، ذکرى است زبانى وقلبى ، با روشى مخصوص و شیوه اى ابتکارى که اعضاى بدن از موى سر تا نوک پا در آن نقش دارند. هنگام وضو، هم روى سر را مسح مى کنیم و هم روى پا را، هنگام سجده هم پیشانى بر زمین نهاده مى شود هم انگشت پا، در طول نماز هم زبان ذکر او مى گوید هم دل به یاد اوست . چشم ها باید خاشع باشد، کمر در رکوع خم شود، دست ها هنگام گفتن ((اللّه اکبر)) بالا بیاید، گردن ، صاف ودر رکوع کشیده شود، به هر حال در نماز همه اعضا به نحوى در خدمت یاد خدا هستند.