نهج‏البلاغه و خبرهاى غیبى

در کتاب شریف نهج البلاغه برخى اخبار غیبى وجود دارد که در زیر از نظرتان مى گذرانیم:

1- شهر بصره غرق مى‏شود.

پس از اینکه جنگ جمل به پایان رسید و بصره فتح شد على (ع) خطبه‏اى ایراد کرد که بخشى از آن، از خبرهاى غیبى آن حضرت به شمار مى‏آید.

فرمود: وایم الله لتغرقن بلدتکم کانى بمسجد کم کجؤجؤ سفینة...

به خدا سوگند شهر شما غرق مى‏شود و مسجد شما بسان سینه کشتى (که بدنه آن در آب فرو مى‏رود و تنها سینه‏اش روى آب ظاهر است) دیده مى‏شود خداوند از بالا و پایین به این شهر عذاب خواهد فرستاد.

1- ابن ابى الحدید در شرح این کلام مى‏نویسد:

بصره تاکنون دوبار در آب غرق شده است یک بار در زمان «القادر الله» و بار دیگر در زمان «القائم بامرالله» طغیان آب‏هاى خلیج فارسى این شهر را در آب فرو برد و از آن همه ساختمان تنها قسمتى از مسجد جامع همان طور که على (ع) خبر داده بود در میان آب دیده مى‏شد و در این دو حادثه تمام خانه‏ها خراب شد و جمیعت زیادى غرق شدند. 2

2- معاویه بر سرزمین عراق مسلط مى‏گردد.

امیر مؤمنان (ع) خبر مى‏دهد که او پیش از معاویه از دنیا مى‏رود و معاویه پس از او بر عراق مسلط مى‏گردد و سپس مى‏افزاید:

«انه سیامرکم بسبى و البرائة منى...» .

«از شما مى‏خواهد که به من ناسزا گویید و از من بیزارى جویید...»3

همانطور که على (ع) خبر داده بود، معاویه پس از آنحضرت بر عراق مسلط شد و از مردم خواست که به آن حضرت ناسزا بگویند وازاو بیزارى جویند و داستان اسف‏انگیز ناسزا گویى به على (ع) حتى در خطبه‏هاى نماز جمعه که از زمان معاویه به دستور او مرسوم شده بود در تواریخ ثبت و ضبط است. 4

3- از آنها ده نفر جان به سلامت نمى‏برند و از شما هم ده نفر کشته نمى‏شوند.

در نبردى که میان امام (ع) و خوارج در کنار نهروان رخ داد امام پس از اتمام حجت، و بازگشت گروهى از آنان به صفوف امام، روبه یاران خود کرد و فرمود:

«مصارعهم دون النطفة والله لایفلت منهم عشرة ولایهلک منکم عشرة» .5

«قتلگاه آنان کنار آب نهروان است بخدا سوگند، از گروه آنان ده نفر جان به سلامت نمى‏برند و از شما هم ده تن کشته نمى‏شود».

ابن ابى الحدید مى‏گوید این خبر غیبى یکى از معجزات على (ع) است که نقل آن نزدیک به تواتر رسیده است و در نبردى که میان امام و خوارج نهروان رخ داد همه شاهد بودند که نه نفر از خوارج جان به سلامت بردند و از میان یاران على (ع) فقط هشت تن به شهادت رسیدند. 6

4- مروان بن حکم حکومت بسیار کوتاهى خواهد داشت .

مروان بن حکم در جنگ جمل اسیر شد و امام حسن و امام حسین از پدر عفو او را خواستند حضرت او را آزاد کرده، و سپس فرمود:

«اما ان له امرة کلعقة الکلب انفه و هو ابوالاکبش الاربعة و ستلقى الامة منه و من ولده یوماً احمر».7

«آگاه باشید براى این مروان فرمانروائى کوتاهى است بسان لیسیدن سگ بینى خود را (این تعبیر کنایه از کوتاهى مدت فرمانروائى است) او پدرچهار رئیس است و امت اسلامى از فرمانروائى او و فرزندانش روز خونینى خواهند دید».

همانطور که آن حضرت خبر داده بود مروان به حکومت رسید اما حکومت او بیش از نه ماه طول نکشید و چهار فرزندش که یکى از آنها عبدالملک و سه تاى دیگر عبارتنداز: عبدالعزیز، بشر و محمد به ریاست رسیدند عبدالملک، خلیفه شد و آن سه والى مصر و عراق و جزیره شدند.

و امت اسلامى از مروان و فرزندانش روزهاى خونینى دیدند که روشن‏ترین گواه آن، ظلم و ستم و خونریزى‏هایى است که به دست حجاج بن یوسف خونخوار که از طرف عبدالملک مروان، والى و استاندار عراق بود انجام شد. 8

5- جوان ثقفى بر شما مسلط مى‏شود و هستى شما را غارت مى‏کند.

«اما و الله لیسلطن علیکم غلام ثقیف الذیال المیال یا کل خضرتکم و یذیب شحمتکم...» 9

«آگاه باشید به خدا سوگند جوانى متکبر و ستمگر از طائفه ثقیف بر شما مسلط مى‏شود که سبزه شما را مى‏خورد و پیه شما را آب مى‏کند کنایه از اینکه به جان و مال شما رحم نمى‏کند و همه را از آن خود مى‏داند».

این جوان ثقبفى همان حجاج بن یوسف ثقفى خونخوار و ستمگر معروف بود که در ایام حکومت خود به جان و مال مردم افتاد و هزاران نفر را به قتل رسانید. 10

6- برنامه مهدى موعود (عج) پیروى از قرآن و هدایت است

«یعطف الهوى على الهدى اذا عطفوا الهدى على الهوى و یعطف الرأى على القرآن اذا عطفوا القرآن على الرأى» 11

«هنگامى که مردم هدایت را پیرو هواهاى نفسانى خود قرار دهند مهدى موعود (ع) مى‏آید و هواهاى نفسانى را مغلوب هدایت مى‏نماید و نیز هنگامى که مردم قرآن را برآراء و نظریات و تمایلات شخصى خود تطبیق نمودند آن حضرت آراء و نظریات را تابع قرآن قرار مى‏دهد برنامه آن حضرت حکومت قرآن و هدایت است» 12

7- اگر بخواهیم از همه خصوصیات شما خبر دهم مى‏توانم.

والله لوشئت ان اخبرکل رجل منکم بمخرجه و مولجه و جمیع شأنه لفعلت ولکن اخاف ان تکفروا فى برسول الله صلى الله علیه و آله...» 13

«به خدا سوگند اگر بخواهم مى‏توانم از همه خصوصیات هر کدام شما که از کجا و چگونه و به چه هدف آمدى و چه تصمیم دارید و خصوصیات دیگر خبر دهم. اما مى‏ترسم درباره من غلو کنید و مرا از رسول خدا (ص) بالاتر بدانید و یا به خدائى من معتقد شوید و این عقیده موجب کفر شما شود».

ابن ابى الحدید در ذیل این کلام، مى‏نویسد: این گفتار على (ع) مانند گفتار حضرت مسیح (ع) است که مى‏گفت: از معجزه‏هاى من این است که:

«و أُنبتکُم بما تاکلون و ما تدّخَرون فى بیوتکم».14

«شما را از غذائى که در خانه مى‏خورید و از آنچه ذخیره مى‏کنید خبر مى‏دهم. 15

8- زمانى بیاید که ازاسلام فقط نام آن باقى ماند

«یأتى على الناس زمان لایبقى فیهم من القرآن الارسمه و من الاسلام الااسمه مساجدهم یومئذ عامرة من البناء خراب من الهدى...»16

«روزگارى بیابد که در میان مردم از قرآن جز خواندن و قرائت و از اسلام جز نامى باقى نماند، در آن زمان مساجد از حیث بنا و ساختمان معمور و آباد است اما از جهت هدایت و معنویت خراب است (مسلمانان به اسم اسلام و قرآن اکتفا مى‏کنند و رفتن به مساجد هم جنبه تشریفات به خود مى‏گیرد در صورتیکه اسلام و قرآن باید در متن زندگى آنان حام باشد)».

9- خوارج پس از من با خوارى و ذلت زندگى خواهند کرد.

«اما انکم ستلقون بعدى ذلا شاملا وسیفاً قاطعاً واثرة یتخذها الظالمون فیکم سنة».17

«آگاه باشید پس از من با ذلت همه جانبه و شمشیر برنده و استبداد روبرو مى‏گردید اموال و حقوق شما را ستمگران مى‏گیرند و این کار درباره شما براى همیشه معمول و رسم مى‏گردد».

همانطور که امیرمؤمنان (ع) خبر داد خوارج پیوسته از طرف حکومت‏ها، مورد تعقیب قرار گرفته اموال آنان پیوسته از طرف ستمگران تصاحب مى‏شد. 18

10- از هر چه سؤال کنید خبر مى‏دهم.

«فاسألونى قبل ان تفقدونى، فوالذى نفسى بیده لا تسألونى عن شى‏ء فیما بینکم و بین الساعة... الا انباتکم...» 19

در این خطبه امیر مؤمنان حدود آگاهى خویش از غیب را بیان مى‏کند و مى‏فرماید:

«از هر چه که تا قیامت پیش مى‏آید سؤال کنید جواب خواهم داد و از هر نبرد و جنگى که پیش مى‏آید و خصوصیات آن، تعداد افرادى که کشته مى‏شوند یا مى‏میرند و اینکه در کجا کشته مى‏شوند و کجا به خاک سپرده مى‏شوند از همه این‏ها آگاهى دارم».20

این بود ده مورد از خبرهاى غیبى امیر مؤمنان (ع) که در نهج‏البلاغه آمده است .

البته خبرهاى غیبى آن حضرت که در نهج‏البلاغه و سایر کتابهاى تاریخ و حدیث یاد شده فراوان است و یکى از دانشمندان معاصر هفتاده و پنج مورد از آنها را در کتابى گردآورده و بنام اخبار غیبى امیرمؤمنان (ع) منتشر ساخته است ولى ما به جهت رعایت اختصار به همین اندازه اکتفا مى‏کنیم .

تفسیر منشور جاوید، آیت الله سبحانى، ج 8، ص 345 - 351.

--------------------------------------------------------------------------------

پى نوشتها:

1- نهج البلاغه، خطبه 13.
2- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 1، ص 253 چاپ بیست جلدى.
3- نهج‏البلاغه، خطبه 57.
4- به شرح نهج‏البلاغه، ج 4 ص 55 - 128 مراجعه شود.
5- نهج‏البلاغه، خطبه 58.
6- به شرح نهج‏البلاغه، ج 5، ص 3 - 13 مراجعه شود.
7- نهج‏البلاغه، خطبه 72.
8- به شرح نهج‏البلاغه، ج 6، ص 146 - 148 مراجعه شود.
9- نهج البلاغه ،خطبه 115.
10- شرح نهج‏البلاغه، ج 7، ص 276 - 281.
11- نهج‏البلاغه خطبه 138.
12- به شرح نهج‏البلاغه، ج 9، ص 138 مراجعه شود.
13- نهج البلاغه، خطبه 176.
14- سوره آل عمران، آیه 49.
15- شرح نهج‏البلاغه، ج 10، ص 10 - 15.
16- نهج‏البلاغه، کلمات قصار شماره 369.
17- نهج البلاغه، خطبه 57.
18- شرح نهج‏البلاغه، ذیل همان خطبه.
19- نهج البلاغه، خطبه 89.
20- به شرح نهج البلاغه، ج 7، ص 57 مراجعه شود.