دکتر علی شیرخانی که تاکنون چند سفر علمی به گرجستان داشته است، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به موضوع مسلمانان گرجستان پرداخت و گفت: این کشور جزو منطقه قفقاز و سابقا جزء قلمرو خاک ایران محسوب می شد و دو شهر بزرگ و مشهور آن تفلیس و باتومی و شهر شیعه نشین آن "مارنئولی" می باشد.

*گرجستان؛ کشوری با یک میلیون مسلمان

وی با اشاره به اینکه جمعیت این کشورحدود 5 میلیون نفر می باشد، اظهار داشت: 4 میلیون نفر از جمعیت گرجستان را مسیحیان و 1 میلیون نفر را مسلمانان تشکیل می دهند.

*زندگی 700 هزار شیعه در گرجستان

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار با بیان این مطلب که شیعیان در این کشور آذری زبان هستند، ابراز داشت: قریب به 700 هزار نفر از جمعیت مسلمانان را شیعیان و مابقی اهل سنت هستند و نکته قابل توجه این است که مسلمانان در این کشور به آذری ها و اهل سنت تقسیم می شوند و شیعیان به آذری ها مشهور هستند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان ساخت: این کشور در زمان قاجاریه از ایران منفک و در سال 1991 پس از فروپاشی شوروی، جزو کشورهای استقلال یافته از آن کشور شده است.

عضو هیأت مؤسس انجمن مطالعات سیاسی حوزه تصریح کرد: امروز آمریکا و اسرائیل حدود یک دهه است که نفوذ بسیاری در این کشور داشته و بیشترین دیپلمات و حتی نیرو از ایالات متحده در این کشور وجود دارد و مقامات گرجستان درصدد هستند تا سال 2016 به اتحادیه اروپا بپیوندند.

*وجود 23 هزار کلیسا در گرجستان

شیرخانی ادامه داد: گرجستان از نظر وسعت بسیار کوچک؛ اما 23 هزار کلیسا در آن وجود دارد و مسیحیان آن بسیار بر مذهب خود معتقد و در انجام برنامه های خود با حضور رهبر خود ایلیای دوم در کلیسا مُصر هستند و آقای طالبی فر سفیر ایران در آن کشور نقل می کرد که گرجی ها به مساله ازدواج و زناشوئی سالم اهمیتِ فراوان می دهند و در هنگام ازدواج، دختر باید از مراکز بهداشتی تأییدیه ای مبنی بر باکره بودن به زوج خود ارائه دهد.

*وجود 2500 کلمه فارسی در واژگان گرجی

وی با بیان این مطلب که میان ایران و گرجستان پیوند عمیقی وجود دارد، اظهار داشت: 2500 کلمه فارسی در واژگان زبان گرجستانی وجود دارد که میتوان به کلماتی همچون پنجره، حوض، پاسخ، آدم، شلوار، جریمه، ساعت، اتاق، طوطی و .... اشاره کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شیعیان کشور گرجستان باقیمانده از حضور صفوییان در آن کشور می باشند، ابراز داشت: بعد از قرارداد گلستان در زمان فتحعلی شاه قاجار ارتباط ایران با مردم این کشور و شیعیان کمرنگ شد و شیعیان گرجستان در 70 سالی تحت نظر شوروی سابق بودند، فقط توانستند شیعه گری خود را حفظ کرده و بعد از استقلال این کشور سعی شده که به سمت و سوی شیعه واقعی حرکت کنند که البته باید بر روی این مسائل بیشتر کار شود که مؤسساتی در این زمینه مشغول به فعالیت می باشند.

استاد المصطفی افزود: کشاورزی و دامداری شغل اصلی مردم این کشور است و انگور رتبه بالای تولیدات را به خود اختصاص داده و به تبع آن مشروبات الکلی نیز بسیار تولید می شود؛ به طوری که این کشور را جزو بزرگترین صادرکنندگان مشروبات الکلی قرار داده است.

*کشوری که از فرهنگ رانندگی بالایی برخوردار است

عضو هیأت مؤسس انجمن مطالعات سیاسی حوزه با بیان این مطلب که گرجستان کشوری آرام و ساکت است، اظهار داشت: مردم این کشور از فرهنگ اجتماعی و به تبع آن فرهنگ رانندگی بسیار بالایی برخوردار بوده و با اینکه کشور توسعه یافته ای نیست؛ ولی در شهر تفلیس که یک و نیم میلیون نفر جمعیت دارد، شاهد آرامش بسیار بالایی در عرصه های گوناگون بوده ایم.

این استاد دانشگاه با اشاره به گسترش فرهنگ اسلامی توسط مراجع و علما در کشورهای دیگر، ابراز داشت: از گذشته بزرگان دین هرجا که احساس می کردند این ظرفیت وجود دارد که اسلام را بسط و گسترش دهند، آن را شناسایی و نمادهای شیعی را در آن گسترش می دادند.

آقای شیرخانی ادامه داد: ساخت مسجد، حوزه های علمیه و مراکز آموزشی توسط آیت‌الله العظمی بروجردی در آلمان و آمریکا و همچنین توسط آیت الله العظمی خویی در انگلیس و هند نمونه بارز این احساس تکلیف است.

*وجود 100 مسجد در کشور گرجستان

وی با بیان این مطلب که بیش از 100 مسجد در این کشور وجود دارد، تصریح کرد: دسته‌های عزاداری در ایام محرم برگزار می شود و شیعیان به راحتی می توانند اعمال خود را به جای بیاورند.

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار یادآور شد: متأسفانه به دلیل فقر فرهنگی که در میان شیعیان گرجستان وجود دارد، برخی از آنها از مشروبات الکلی استفاده می کنند؛ اما با فرارسیدن ماه محرم، این کار انجام نمی شود.

*حضور جامعة المصطفی العالمیه در گرجستان

عضو هیأت مؤسس انجمن مطالعات سیاسی حوزه، با اشاره به اقدامات جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر، خاطرنشان ساخت: امروزه کشور ما نیز به گونه ای دیگر این فعالیت ها را آغاز و با راه اندازی جامعه المصطفی العالمیه توانسته از بسیاری از کشورهای دنیا در ایران طلبه پذیرفته و هم در آن کشورها با حضور نماینده ای از ایران، مراکز آموزش راه اندازی کند و هم اکنون در گرجستان دو مدرسه ی جامعه المصطفی فعال بوده و از برادران و خواهران در آن مدارس مشغول تحصیل علوم دینی هستند که یکی از این مدارس در حاشیه ی شهر تفلیس و دیگری در مارنئولی می باشد.

*فعالیت های دفتر آیت الله العظمی سیستانی در جهان

این استاد دانشگاه با اشاره به فعالیت های دفتر حضرت آیت الله سیستانی در کشورهای گوناگون جهان و بخصوص در گرجستان، تصریح کرد: امروزه یکی از پرکارترین مراجع جهان اسلام در بسط و گسترش مذهب تشیع، حضرت آیت الله سیستانی بوده که با مدیریت حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی در چندین کشور مشغول به فعالیت می باشد که یکی از آنها کشور گرجستان می باشد.

شیرخانی ادامه داد: کشورهای آلمان، اسپانیا، روسیه، اندونزی، انگلستان، ترکیه، سوریه، لبنان و عراق(نجف، کربلا، کاظمین و بصره) از دیگر کشورهایی است که دفتر حضرت آیت الله سیستانی به طور مستقیم در آنها مشغول به فعالیت بوده و در بسیاری از کشورهای آسیایی، اروپائی، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و اقیانوسیه به صورت غیر مستقیم فعالیت دارد. 

*راه اندازی مؤسسه آل البیت در تفلیس

وی گفت: در گرجستان از سوی دفتر آیت الله سیستانی، مؤسسه ای با نام آل البیت در مرکز تفلیس در نزدیکی منزل آقای "ادوارد شوار ناتزه" آخرین وزیر خارجه ی شوروی سابق و رییس جمهور پیشین گرجستان حدود 13 سال است که در این کشور راه اندازی شده تا علاقمندان به اسلام و شیعه بتوانند در این مؤسسه با مفاهیم اسلامی آشنا شده و بتواند فرهنگ و نمادهای شیعی را در میان شیعیان آن کشور بسط و ترویج نماید.

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار با اشاره به سفرهای برخی از بزرگان حوزه علمیه قم و دیگر شهرها به این کشور، بیان داشت: برخی از بزرگان حوزه علمیه قم در این سفرها از نزدیک با مسلمانان این کشور آشنا و از مساجد و اماکن مذهبی آن بازدید کرده اند و این بازیدها برای بازدید کنندگان و بازدید شوندگان منشاء خیر و برکت بوده است.

*از شهر مارنئولی بیشتر بدانیم!

عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه خاطرنشان ساخت: مارنئولی یکی از شهرهایی است که130 هزار شیعه در آن وجود دارد و در 30 کیلومتری تفلیس واقع شده است.

شیرخانی به ساخت مسجد امام حسین(ع) توسط مؤسسه آل البیت در شهر مارنئولی اشاره کرد و گفت: این مسجد با کاشی کاری ایرانی- اسلامی و با گنبدی فیروزه ای ساخته شده که در صورت عدم وجود مانع تقریبا از تمام شهر، این گنبد زیبا پیداست و حاج عزیز نبی أف امام جماعت این مسجد می باشد.

وی ادامه داد: یکی از برنامه های مؤسسه آل البیت در این مسجد، اقامه نماز های یومیه، نماز جمعه، برگزاری دعای کمیل، برگزاری آئین های شیعی در ایام محرم، صفر و ماه مبارک رمضان و ساخت آشپزخانه ای برای آشپزی در ایام محرم و مناسبت های دیگر است تا مسلمانان بتوانند نذورات خود را در این ماه ها انجام دهند.

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار افزود: از دیگر فعالیت های نمایندگان آیت الله سیستانی در کشور گرجستان، تعمیر مسجد امیرالمؤمنین در شهر مارنئولی است که نکته قابل توجه آن حضور طلاب جامعة المصطفی در این مسجد برای اقامه نماز و گسترش مفاهیم دینی و شیعی می باشد.

عضو هیأت مؤسس انجمن مطالعات سیاسی حوزه اظهار داشت: یکی از مدارسی که در شهرشیعه نشین مارنئولی وجود دارد، مدرسه امام رضا(ع) است که زیر نظر جامعه المصطفی العالمیه بوده و با مدیریت حاج عزیز نبی أف اداره می شود که در آن 60 طلبه شیعه گرجی مشغول به تحصیل می باشند.

*مقبره ای از اهالی خوی در گرجستان!

این استاد دانشگاه با اشاره به مقبره "سیّد لر" در شهر مارنئولی، تصریح کرد: این مقبره متعلق به سه برادر و یک خواهر سید اهل خوی است که دها سال پیش در کشور گرجستان فوت کرده و در همانجا به خاک سپرده شده اند و از دیرباز مورد احترام شیعیان بوده و امروزه به همت مسوولان فرهنگی ایران؛ علی الخصوص موسسه آل البیت یکی از مراکز اجتماع شیعیان به حساب می آید.

شیرخانی با اشاره به کلمه سید لر و بیان این مطلب که "لر" در زبان آذری علامت جمع است، یادآور شد: اداره این مقبره توسط یکی از نوادگان سیدلر انجام پذیرفته و البته مقداری از کارهای این مکان مقدس باقی مانده که با هماهنگی که با حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی صورت پذیرفته، مقرر شد مبلغ 130 میلیون تومان به این مقبره اختصاص داده شود تا کارهای پایانی آن همچون ساخت گنبد انجام بپذیرد.

این استاد المصطفی افزود: همچنین به همت خیرین و موسسه آل البیت، سالنی 1000 متری در آنجا ساخته شده تا شیعیان با امکانات بهتری بتوانند در آنجا حضور بهم برسانند.

*مسجد جامعی با دو محراب!

وی با اشاره به مسجدجامع تفلیس با دو محراب شیعیان و اهل سنت، ابراز داشت: این مسجد سابقه 400 ساله داشته که دیوارهای آن مملو از احادیث است و حدیث نبوی «أنا مدینه العلم و علی بابها» و «إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی» در دیوار های مسجد چشم هر بیننده ای نورانی می کند و قرآن، مفاتیح، مهر و سایر امکاناتی که نیاز یک مسجد است، در آن وجود دارد.

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار ادامه داد: این مسجد توسط شیعیان و یکی از خادمان آن بنام حاج طهماسب شیعه اداره می شود و در کنار آن غسالخانه ای وجود دارد که احکام اسلامی هنگام غسل میت پیاده می شود؛ اما نمازجمعه هر هفته را اهل سنت در آن برگزار می کنند.

این استاد دانشگاه افزود: درشهر تفلیس، مسجد دیگری نیز وجود دارد که با معماری ایرانی اسلامی به وسیله ی دفتر آیت الله العظمی سید محمد سعید حکیم ساخته شده است.

*رفتار دولت گرجستان با پیروان مذاهب

عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه با اشاره به اینکه دولت گرجستان با مذاهب گوناگون بسیار آزادانه رفتار می کند، خاطرنشان ساخت: در جلسه ای که با مسئول کمیسیون اقلیت های مجلس گرجستان در مؤسسه آل البیت داشتیم، عنوان شد که علاقمندیم تمام مذاهب به صورت آزاد در این کشور فعالیت داشته باشند؛ البته وهابیت هیچ جایگاهی در این کشور نداشته و مخالف سرسخت آن هستند.

*تصویری که سران گرجستان به آن افتخار می کنند!

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار با اشاره به عکسی در کشور گرجستان که نماد وحدت مذاهب است، یادآور شد: تصویری در این کشور است که عکس کنیسه(نماد یهودیان)، کلیسا(نماد مسیحیان) و مسجد(نماد مسلمانان) در آن وجود دارد و سران گرجستان به این تصویر می بالند و افتخار می کنند تعدد و تکثر ادیان و مذاهب با سابقه ای دیرینه در این کشور دارد .

استاد المصطفی افزود: در آن جلسه اعلام شد که دها تن از گرجی ها به عضویت داعش درآمده و در صورتی که زنده به گرجستان برگردند، یکی از مشکلات دولت خواهند شد.

وی با اشاره به اینکه مؤسسه آل البیت پل ارتباطی برای ورود مسئولین، نخبگان حوزوی و دانشگاهی به کشور گرجستان است، اظهار داشت: از اهداف این مؤسسه حمایت از شیعیان بوده و شهریه ای نیز به طلاب این کشور پرداخت می شود.

عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه تأکید کرد: فعالیت های مؤسسه آل البیت بسیار مورد اقبال دولت قرار گرفته و از سوی دولتیان به مسئولین این مؤسسه اعلام شده که حاضریم تمام کارهای شیعیان را به مؤسسه آل البیت بسپاریم و پل ارتباطی میان دولت و شیعیان باشند.

*مؤسسه ای که تصویری از مؤسس در آن دیده نمی شود!

شیرخانی با اشاره به اینکه مؤسسه آل البیت با مدیریت حجت الاسلام والمسلمین دهسرخی اداره می شود، ابراز داشت: یکی از نکاتی که در این مؤسسه به چشم می آید، عدم وجود تصاویر حضرت آیت الله سیستانی در این مؤسسه است؛ چراکه فقط به دنبال تبلیغ دین و آئین و فرهنگ شیعه می باشند.

عضو هیأت مؤسس انجمن مطالعات سیاسی حوزه خاطرنشان ساخت: از دیگر مؤسساتی که در این کشور مشغول به فعالیت است، مؤسسه ایمان تحت اشراف مقام معظم رهبری می باشد.

*علاقمندی رهبر مسیحیان گرجستان به رهبر معظم انقلاب

این استاد دانشگاه با بیان این مطلب که ایلیای دوم(رهبر مسیحیان گرجستان) در این کشور بسیار محترم و مقدس است، گفت: در جلسه ای که حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی با ایشان داشتند، این رهبر ارتدکس اعلام کرد که بسیار به مقام معظم رهبری علاقمند است.

مدیر مؤسسه راهبرد پژوهش معیار با اشاره به اینکه زمینه فراوانی برای فعالیت در این کشور وجود دارد، اظهار داشت: اگر بتوانیم نظام تبلیغی خود را بدون ورود به مسائل سیاسی در این کشور فعال کنیم، می توانیم به دستاوردهای خوبی برسیم.

عضو هیأت مؤسس انجمن مطالعات سیاسی حوزه در پایان تأکید کرد: امروز رمز موفقیت مؤسسه آل البیت در این کشور همین مسئله است و آنچنان به این مؤسسه ایمان دارند که آن را مؤسسه رسمی شناخته و می تواند برای خود دانشگاه، دبیرستان، مدرسه قرآنی و .... داشته باشد که این موسسه نیز دراین زمینه اقدامات مقدماتی را انجام داده است.

گفت و گو: محمدرسول صفری

مرضیه هاشمی مسلمان آمریکایی، چهره ناآشنایی برای ایرانیان نیست. وی که سالها قبل مسلمان شده است، این روزها به عنوان مجری شبکه پرس تی وی فعالیت دارد. هاشمی مستند ساز و مسئول بخش انگلیسی سایت نصر تی وی نیز هست. او در گفت و گو با سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، به معرفی خود، نحوه اسلام آوردن، جایگاه مسلمانان سیاه پوست در آمریکا و رفتارهای دوگانه غرب پرداخت.

حوزه: چگونه با دین مبین اسلام آشنا شدید؟

 آشنایی من با اسلام همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی بود در آن دوران من دانشجو بودم و فعالیت هایی سیاسی انجام می دادم و در ارتباط با دانشجویان کمونیست سوسیالیست بودم. موضوع مقاومت در برابر ابرقدرت ها را دوست داشتم، دیدگاه مقاومت برای من جذابیت داشت و آن را پیگیری کردم اما من را راضی نمی کرد .

در خانواده مذهبی مسیحی بزرگ شده بودم اما تعالیم مسیحیت درباره خدا من را قانع نمی کرد و در طول زندگی ام با این مسئله مشکل داشتم. با اینکه از اعضای خانواده ام سوال می کردم جواب اصلی را نمی گرفتم اما در اسلام، پاسخ سوالهایم را گرفتم.

حوزه : اسلام چه تفاوت هایی با ادیان دیگر دارد؟

به نظر من ترویج مسیحیت برای کنترل مردم در غرب انجام می شود چراکه در مسیحیت توصیه می شود اگر کسی به تو ظلم کرد باید سکوت کنی و این اصلا منطقی نیست. البته خود رهبران کشورهای غربی سیاستی متفاوت از آموزه های مسیحی دارند اما دین را اینطورجلوه می دهند.

حوزه: تاثیر انقلاب اسلامی بر شما چگونه بود؟

پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام راحل و جلسات نقد دانشجویان ایرانی در امریکا برای من بسیار جالب بود و از طرف دیگر انقلاب اسلامی قیامی بود که با نام خدا شکل گرفت. تا به حال ندیده بودم که انقلابی با نام خدا شکل بگیرد.

من تا آن زمان اطلاعی از اسلام نداشتم تنها به آن به عنوان یک جنبش سیاسی نگاه می کردم. موضوع آشنایی من با دانشجویان ایرانی و تحقیقاتم درباره اسلام دو سال و نیم به طول کشید و در زمان اسلام آوردن 22 سال داشتم. در زمان تحقیقاتم قرآن را با انجیل مقایسه می کردم توحید در قرآن، نظر من را جلب کرد.

حوزه: چطور مذهب تشیع را انتخاب کردید؟

با شاخه های مختلف اسلام آشنایی پیدا کردم زندگانی معصومین را مطالعه می کردم. متاسفانه الان ترجمه های اسلامی به حذف مطالبی از شیعیان و امامان معصومین پرداخته اند و حتی مطالب شیعیان را از متن عربی نیز در آوردند. اما من در آن زمان با دیدگاه معصومین آشنا می شدم و متوجه شدم شیعه در اسلام دارای دیدگاه مقاومت است و این اسلام، زنده است اما شاخه های دیگر اسلام این طور نیست.

از سوی دیگر در فرهنگ تشیع، الگوهای مختلف وجود داشت به عنوان مثال امام حسین (ع) در واقعه کربلا یکی از الگوهای مهم فرهنگ تشیع است. و در واقع همین الگو موجب پیروزی انقلاب اسلامی شده است. به نظرم سایر گرایش های اسلامی در 1400 سال پیش ماندند و خیلی به درد زندگی امروز نمی خورند. 

حوزه: چه زمانی به ایران سفر کردید و چه فعالیت هایی را برای معرفی اسلام در دستور کار قرار دادید؟

 همزمان با پایان جنگ تحمیلی و در حالی که با یک ایرانی ازدواج کرده بودم و به اسلام نیز مشرف شدم به دلیل علاقه به انقلاب اسلامی و آشنایی با فرهنگ تشیع به ایران سفر کردم. در حال حاضر نیز در رشته رسانه فعالیت می کنم و مجری پرس تی وی هستم.کار مستند نیز انجام می دهم.

حوزه: تجربه حضورتان در ایران را چطور توصیف می کنید؟

 کسی که تازه مسلمان است انتظار دارد همه چیز عالی باشد اما من خوشحال بودم وقتی در اولین نمازجمعه رفتم احساس کردم به آن چیزی که می خواهم رسیدم .

زمانی که در امریکا بودم وقتی تصاویر جماران و امام خمینی را می دیدم تعجب می کردم که چطور مردم با دیدن امام گریه می کنند اما زمانی که به ایران آمدم و به دیدار امام رفتم اشک از چشمان خودم سرازیر شد.

حوزه: انقلاب اسلامی چه تفاوتی با انقلاب های منطقه دارد؟

انقلاب اسلامی ایران یک اتفاق خدایی بود و از این جهت باید خدارا شکر گوییم وقتی در سال 2011 انقلاب های منطقه را می دیدم متوجه تفاوت انقلاب اسلامی ایران با سایر جنبش های منطقه ای شدم چراکه آنها به نتیجه مطلوب نرسیدند. مثلا انقلاب مصر بعد از گذشت دو سه سال مصادره شد.

حوزه: وضعیت سیاه پوستان آمریکا در حال حاضر چگونه است؟

هنوز تبعیض نژادی میان شهروندان سیاه پوست امریکا و سفید پوستان وجود دارد . سیاه پوستان رهبری در امریکا ندارند . اعتراضات با سرکوب های ویژه پلیس روبرو می شود . اما این طور معرفی می شود که خود اعتراضات خود به خود تمام شده. رسانه ها حقیقت موضوع را نشان نمی دهند.

 حوزه: در شرایط سخت چه می کنید؟

همیشه در شرایط دشوار زندگی به خدا توکل می کنم هیچ کاری نیست که خدا نتواند انجام دهد و یک مسلمان نباید نا امید شود برای مومن و مسلمان نا امیدی معنا ندارند. در مواقعی که به بهشت زهرا می روم با قبرهای خالی مواجه می شوم متوجهم که پایان کار انسان اینجاست.

حوزه: چرا چادر را به عنوان حجاب انتخاب کردید؟

درباره حجاب باید بگویم اگر ما مسلمان هستیم و قرآن را قبول داریم باید به آن عمل کنیم مطالبی در قرآن هست که شاید به طور دقیق تنوانیم آن را درک و یا تحلیل کنیم اما باید تسلیم امر خدا باشیم. من چادر را انتخاب کردم چراکه سمبل انقلاب اسلامی است.

من بعد از ورود به ایران چند ماه بعد چادر را انتخاب کردم الان نیز با همین حجاب در جامعه حضور دارم گاهی برای دیدن فرزند و نوه ام به امریکا سفر می کنم و در فرودگاه مورد آزار و اذیت قرار می گیرم.

گفت و گو: وجیهه سادات حسینی

امیر مؤمنان علی(ع) درباره راز وقوف در عرفات فرمود: «عرفات، خارج از مرز حرم است و مهمان خدا باید بیرون دروازه، آن قدرتضرع کند تا لایق ورود به حرم شود».[1]

 از این رو، شب و روز عرفه دعاهای مخصوصی دارد که جزو فضایل برجسته و آداب مهم روز عرفه است.

 در حقیقت، خداوند این گونه مهمانان خود را برای ورود به خانه ای که پیامبران به طهارت آن قیام و اقدام کرده اند، تطهیر و پاک می کند؛ زیرا خداوند در خانه پاک، تنها مهمانان پاک را می پذیرد.[2]

اسرار عرفات

اسرار عرفات فراوان است و برخی از آنها که در حدیث شبلی[3] به آنها اشاره شده عبارت است از:

 وقوف در عرفات

1-    وقوفِ در عرفات برای آن است که انسان از آموزه ها و علوم دینی آگاه و از اسرار الهی نظام آفرینش باخبر شود. بداند که خداوند به همه نیازهای او واقف و بر رفع همه آنها تواناست. خود را به خدا بسپارد و فقط او را اطاعت کند که طاعت او سرمایه و وسیله هر بی نیازی است. «وَ طاعَتُهُ غِنی»[4]

 ازاین رو، امام سجاد(ع) به شخصی که در روز عرفه گدایی می کرد، فرمود: «وای بر تو! آیا در چنین روزی، دست نیاز به سوی غیرخدا دراز می کنی. در چنین روزی برای کودکان در رحم، امید سعادت می رود. کسی که در اینجا از خدا غیر خدا را طلب کند، زیان کرده است». امام سجاد(ع) کسانی را که در چنین زمان و مکانی دست نیاز به سوی دیگران دراز می کنند، بدترین انسان ها معرفی کرده و فرموده است: «هُولاءِ شِرارٌ مِنْ خَلْقِ اللهِ. اَلنّاسُ مُقْبِلوُنَ عَلی اللهِ وَ هُمْ مُقْبِلونَ عَلَی النّاسِ».[5]

 حاجی باید عارف شود

2-    حج گزار باید در عرفات بر این حقیقت عارف شود که خدای سبحان به نهان و آشکار و صحیفه قلب او و رازهای آن و حتی آنچه برای خود او روشن نیست و به طور ناخودآگاه در زوایای روح او می گذرد، آگاه است؛ یعنی سرزمین عرفات محل ادراک و شهود است ،مضمون آیه 7 سوره طه: «وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنّهُ یَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفی»

 انسان اگر بداند قلبش در مشهد و محضر حق است، همان طور که خود را به گناهان جوارحی نمی آلاید، گناه جوانحی نیز نمی کند و قلبش را از خاطرات آلوده پاک می کند.

 امام سجاد(ع) در حدیثی فرمود:

 عصر روز عرفه و ظهر روز دهم که حاجیان در منا حضور دارند، خدای سبحان به فرشتگان مباهات می کند و می فرماید: «اینان بندگان من هستند که از راه های دور و نزدیک با مشکلات بسیار به اینجا آمده و بسیاری از لذت ها را بر خود حرام کرده و بر شن های بیابان های عرفات و منا خوابیده اند و این گونه با چهره های غبارآلود، در پیشگاه من اظهار ناتوانی و خواری می کنند. اینک به شما اجازه دادم تا آنان را ببینید. آنگاه فرشتگان حق به اذن خداوند بر دل ها و اسرار نهان آنها آگاه می شوند.[6]

اگرچه عزت و فخر انسان در بندگی برای خدا و بودن تحت ربوبیت اوست، خدای سبحان به زائران راستین خانه خود مباهات می کند، چنان که در مناجات امیرمؤمنان علی(ع) آمده است:اِلهِی کَفی بِی عِزّاً اَنْ أَکونَ لَکَ عَبْداً وَ کَفی بِی فَخْراً أنْ تَکونَ لِی رَبّاً أنْتَ کَما اُحِبُّ فَاجْعَلْنِی کَما تُحِبُّ».[7]

گرچه فرشتگان تا حدودی از غیبْ و بسیاری از مسائل ماورای طبیعت باخبر و آگاه هستند و با اینکه مأموریت ثبت اعمال و خاطرات ما را بر عهده دارند، پرده پوشی و رحمت و لطف حق اجازه نمی دهد حتی آنان نیز از بسیاری از اسرار ما آگاه شوند، چنان که حضرت علی(ع) به خداوند عرض می کند: »وَ الشّاهِدُ لِماخَفِیَ عَنْهُمْ وَ بِرَحْمَتِکَ أخْفَیْتَه وَ بِفَضْلِکَ سَتَرْتَهُ؛ خدایا تنها تو شاهد برخی اعمال و افکارم بودی و اجازه ندادی حتی فرشتگان بر آنها آگاهی یابند.» بر اساس این حدیث، در روز عرفه و عید قربان، فرشتگان به اذن خداوند به نهان دل های زائران می نگرند و می بینند قلب عده ای بسیار سیاه است ودودهای سیاه از آنها برمی خیزد که از «نارُ اللهِ المُوْقَدَه الَّتِی تَطَّلِعُ عَلَی الأفْئِدَةِ» (همزه: 6 و 7) است.

 دعای امام حسین در جبل الرحمه

3-  شایسته است در روز عرفه، حج گزار از «جبل الرّحمة»[8] که در سرزمین عرفات قرار دارد، بالا رود و دعایی را بخواند که سالار شهیدان حسین بن علی(ع) در جانب چپ آن کوه رو به کعبه ایستاد و خواند.[9]

 امام سجاد(ع) در این باره فرمود: «راز بالای کوه رحمت رفتن این است که انسان بداند خداوند با هر زن و مرد مسلمان، رئوف و مهربان و متولی هر زن و مرد مسلمان است.» گرچه خدای سبحان با همگان ولایت تکوینی دارد و ولیّ همه است: «هنالک الوَلایة لله الحقّ» (کهف: 44) و گرچه رحمت عام خدا فراگیر و شامل همه موجودات است: «رَحْمَتی وَسِعَتْ کُلّ شَیْ ءٍ»

(اعراف: 156) و «کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلی نَفْسِهِ الرّحْمَةَ» (انعام: 54)، ولی رحمت خاص او ویژه پرهیزکاران است: «رَحْمَتی وَسِعَتْ کُلّ شَیْ ءٍ فَسَأَکْتُبُها لِلّذینَ یَتّقُونَ». (اعراف: )[10]

 عرفه؛ فرصتی آسمانی برای طهارت باطنی

 از امام صادق(ع) سؤال شد: عرفات را چرا عرفات نامیده اند؟ حضرت فرمود: «جبرئیل، حضرت ابراهیم را روز عرفه به این مکان آورد، چون ظهر فرا رسید، جبرئیل گفت: ای ابراهیم! به گناه خود اعتراف کن و مناسکت را بیاموز! چون جبرئیل گفت اعتراف کن! این سرزمین عرفات نامیده شد».[11]

 بنابر قولی، حضرت ابراهیم در این سرزمین خواب دید که اسماعیل را در راه خدا قربانی می کند و به وظیفه خود عارف شد.

 پیامبر اکرم(ص) می فرماید:خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه، بندگان خود را از آتش جهنم آزاد نمی کند.[12]

 گناهی که در عرفه بخشیده نمی شود

«در میان گناهان، گناهانی است که جز در عرفات بخشیده نمی شود».[13]

 هنگامی که مردم در عرفات وقوف می کنند و حاجت های خود را با گریه و زاری درخواست می کنند، خداوند نزد فرشتگان به این مردم افتخار می کند و به فرشتگان خطاب می کند: آیا نمی بینید که بندگان من از راه های دور و غبارآلود به سوی من آمده اند و مالشان را در راه من خرج کرده اند و بدن ها را خسته کرده اند؟ به عزت و جلالم سوگند! گناهکارانشان را به نیکوکارانشان می بخشم و آنها را از گناه پاک می کنم، مانند روزی که از مادر متولد شده اند».[14]

 «آنگاه که در عرفات وقوف کنی، چنانچه گناهانت به تعداد شن های شنزار یا ستارگان آسمان یا قطره های باران باشد، خداوند آنها را خواهد بخشید».[15]

 نقل است از رسول خدا(ص) پرسیدند: چه کسی از اهل عرفات، گناهش از همه بزرگ تر است؟ حضرت فرمود: «کسی که عرفات را درک کرده باشد و گمان کند خداوند او را نیامرزیده است».[16]

 امام سجاد(ع) در روز عرفه صدای نیازمندی را شنید که گدایی می کرد. به او فرمود: «وای بر تو! آیا در مثل چنین روزی از غیر خدا درخواست می کنی، درحالی که در این روز برای بچه هایی که در شکم مادران هستند، امید سعادت و خوشبختی می رود».[17]

 امام باقر(ع) فرمود: «هیچ کس (چه نیکوکار و چه بدکار) در عرفات وقوف نمی کند، مگر اینکه خداوند دعایش را مستجاب می کند».[18پی نوشت ها:

 پی نوشتها

[1]. اصول کافی، ج 4، ص 224.

 [2]. نک: «وَ عَهِدْنا إِلی إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ.» نک: بقره: 125.

 [3]. نک: (حدیث شبلی).

 [4]. مفاتیح الجنان، دعای کمیل.

 [5]. بحارالانوار، ج 96، ص 261.

 [6]. همان، ج 96، ص 259.

 [7]. همان، ج 74، ص 402.

 [8]. جبل الرحمة، جدای از کوه های اطراف خود، در سرزمین عرفات قرار دارد. رسول اکرم(ص) برتخته سنگی از این کوه ایستاد و خطبه معروف عرفات را ایراد کرد. همچنین، سالار شهیدان امام حسین(ع) دعای بلند روز عرفه را در دامنه این کوه خواند.

 [9]. نک: مفاتیح الجنان، اعمال روز عرفه.

 [10]. آیت الله جوادی آملی، صهبای حج، ص 415.

 [11]. کافی، ج 4، ص 316؛ علل الشرایع، ج 2، ص 436.

 [12]. سنن الکبری، ج 5، ص 192.

 [13]. جعفریات، ج 114، ص 415.

 [14]. تنبیه الغافلین، ص 489.

 [15]. تهذیب، ج 5، ص 25.

 [16].جعفریات، ج 113، ص 409.

 [17]. من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 137.

 [18]. کافی، ج 4، ص 262.