به نام خدا

 نزدیکى مرگ به آدمى
روزگار رنج و زحمت
الدهر یخلق الابدان ، و یجدد آلامال ، و یقرب المنیة و یباعد الامنیة من ظفر به نصب ، و من فاته تعب
روزگار بدن ها را کهنه و آرزوها را زنده و مرگ را نزدیک و خواسته ها را دور مى سازد. کسى که به روزگار برسد خسته مى شود و هر که آن را از دست بدهد به زحمت و رنج مى افتد. 
شکارچى مرگ
من وصایاه لابنه الحسن علیه السلام -: و اعلم یا بنى ! اءنک اءنما خلقت للآخره لا للدنیا، و للفناء و للموت لا للحیاة ، و اءنک فى منزل قلعُة ودار بلغة ، و طریق اءلى الاخره و اءنک طرید الموت الذى لا ینجو منه هاربه ، و لا یفوته طالبه ، و لا بد اءنه مدرکه ، فکن منه على حذر اءن یدرکک و اءنت على حال سیئة قد کنت تحدث نفسک منها بالتوبة فیحول بینک و بین ذلک ، فاذا اءنت قد اءهلکت نفسک
امام على علیه السلام
 

پشت به زندگى و رو به مرگ
اذا کنت فى اءدبار، و الموت فى اقبال ، فما اءسرع الملتقى
چون تو پشت به زندگى دارى و مرگ رو به تو دارد، چه زود به یکدیگر برخورد خواهید کرد.
گامى به سوى مرگ
نفس المرء خطاه الى اءجله
هر نفس انسان گامى است به سوى مرگ !
لغزیدن توسط مرگ
من جرى فى عنان اءمله عثر باءجله
هر کس به دنبال آرزوى خویش بشتابد و زمام آن را رها کند، مرگ او را بلغزاند.
جوینده اى شتابناک
اءن الموت طالب حثیث لا یفوته المقیم ، و لا یعجزه الهارب
همانا مرگ جوینده اى است شتابناک ، نه کسى که در محل خود اقامت دارد از نظر آن محو مى شود و نه از یافتن آن کس که گریزان است ناتوان مى گردد.
نزدیکى کوچ
الرحیل و شیک .
کوچ به دنیاى دیگر نزدیک است .
چه نزدیک است مرگ !
بادروا المعاد و سابقوا الاجال . فاءن الناس یوشک اءن ینقطع بهم الامل ، و یرهقهم الاجل و یسد عنهم باب التوبة
به سوى قیامت روز معاد مبادرت ورزید و قبل از فرا رسیدن مرگ کار کنید، چرا که نزدیک است رشته آرزوى مردم قطع گردد و مرگشان فرا رسد و در توبه به رویشان بسته شود.
نزدیک تر از سایه
احذروا عبادلله الموت و قربه ! و اءعدواله عدته ...و اءنتم طرداء الموت ، اءن اءقمم له اءخذ کم ، و اءن فرزتم منه اءدر ککم ، و هو اءلزم لکم من ظلکم . الموت معقود بنواصیکم ؛ و الدنیا تطوى من خلفکم
اى بندگان خدا! از مرگ و زود فرارسیدنش بترسید و زاد و توشه راه را فراهم سازید.. و شما رانده شدگان مرگید، اگر بایستید شما را مى گیرد و اگر بگریزید به شما مى رسد، مرگ از سایه شما به شما وابسته تر است و در پیشانى شما مهر مرگ زده شده و دنیا طومار عمرتان را در مى نوردد.
حقانیت مرگ
اءنه و الله الجد لا اللعب ، و الحق لا الکذب ، و ما هو الا الموت اءسمع داعیه ، و اءعجل حادیه . فلا یغرنک سواد الناس من نفسک
به خدا سوگند آن جدى است نه شوخى ، حقیقت است نه دروغ . مرگ را مى گویم که صداى ود را به گوش همه زندگان رسانده و همگان را به سرعت مى راند، پس انبوه مردمان (زنده ) تو را نفریبد.
امرى حتمى و قریب
الامر قریب و الاصطحاب قلیل
امر یعنى مرگ نزدیک و مدت همراه بودن با دنیا اندک است .
از مرگ نگریز!
اءن الفار لغیر مزید فى عمره ، و لا محجوز (محجوب ) بینه و بین یومه
کسى که از مرگ بگریزد نه بر عمرش افزوده مى شود و نه گریختن مانع فرا رسیدن روز مرگش مى شود.
فاصله دوزخ و بهشت
ما بین اءحدکم و بین الجنة اءو النار اءلا الموت اءن ینزل به
میان هیچ یک از شما با بهشتت و یا جهنم فاصله اى نیست مگر مرگى که بر شما وارد مى شود.
مردگان چه ها مى بینند؟!
اءنکم لو قد عاینتم ما قد عاین من مات منکم لجز عتم و وهلتم و سمعتم و اءطعتم و لکن محجوب عنکم ما قد عاینوا، و قریب ما یطرح الحجاب !
پس به راستى اگر شما آنچه را که مردگان شما آشکارا دیده اند به همان نحو مى دیدید هر آینه بى تابیى مى کردید و مى ترسیدید. و در نتیجه آن سخن حق را شنیده و فرمان برده بودید؛ لیکن چیزهایى که آن ها دیده اند از شما پوشیده گردیده ، طولى نخواهید کشید که این پرده برداشته مى شود.
آداب تشییع
تبع جنازة " فسمع رجلا یضحک ، فقال : کاءن الموت فیها على غیرنا کتب ، و کان الحق فیها على غیرنا وجب ، و کاءن الذى نرى من الاموت سفر عما قلیل الینا راجعون ! نبودئهم اءجداثهم ، و ناءکل تراثهم ، کاءنا مخلدون بعدهم ، ثم قد نسینا کل واعظ و اعظة ، و رمینا بکل جائحة !!
امام على علیه السلام در تشییع جنازه اى شرکت فرموده بود شنید که مردى مى خندد، پس فرمود: گویا مرگ براى دیگران نه براى ما مقرر شده است و گویا حق در آن نه براى ما بلکه براى جز ما ثابت شده است و گویا این مردگان که رو به خاک نهاده اند مسافرانى هستند که به زودى به سوى ما برمى گردند، بدن هاى آنان را زیر خاک مى پوشانیم و آنچه را که ارث گذاشته اند مى خوریم ، گویى ما بعد از رفتن آنان جاویدان خواهیم ماند، سپس هر گونه پند دهنده را فراموش مى کنیم و نشانه هر بلا و مصیبتى مى شویم .
گروگان هاى کوى مردگان
قد غودر فى محلة الاموات رهینا، و فى ضیق المضجع وحیدا... و صارت الاجساد شحبة " بعد بضتها، و العظام نخزة بعد بضتها، و العظام نخزة بعد قوتها، و الارواح مرتهنة بثقل اءعبائها، موقنة بغیب اءنبائها
در کوى مردگان گروگان است و در تنگناى گور تنها... بدن هاى تازه و لطیف دگرگون گشته و استخوان هاى محکم و نیرومند پوسیده اند و جان ها در گرود بارهاى سنگین (گناهان ) خود هستند و به خبرهاى عالم غیب یقین یافته اند.
گفتگو با مردگان
لما اءشرف علیه السلام على القبور و هو یرجع من صفین -: یا اءهل الدیار الموحشة ، و المجال المقفرة ، و القبور المظلمة ، یا اءهل التربة ! یا اءهل الغربة ! یا اهل الواحدُة ! یا اءهل الوحشُة ! اءنتم لنا فرط سابق ، و نحن لکم تبع لا حق . اءما الدور فقد سکنت ، و اءما الازواج فقد نکحت ، و اءما الاموال فقد قسمت . هذا خبر ما عندنا، فما خبر ما عندکم ؟ثم التفت اءلى اءصحابه فقال -: اءما لو اءذن لهم فى الکلام لاخبروکم اءن خیر الزاد التقوى
امیرالمؤ منین علیه السلام در حالى که از جنگ صفین برگشته ، و بر گورهاى بیرون کوفه مشرف و متوجه شده بود، فرمود: اى ساکنان سراهایى وحشتناک و محل هاى بى آب و گیاه و (خفتگان در) گورهاى تاریک ! اى در خاک رفتگان ! اى دور از وطنان ! اى تنها ماندگان ! اى وحشت زدگان ! شما براى ما پیش افتادگانید و ما به دنبال شما آیندگانیم و به شما ملحق شوندگانیم ؛ اما بدانید که در سراهاى شما، دیگران ساکن شدند. زنانتان با مردان دیگرى ازدواج کردند و اما اموالتان پس به تحقیق قسمت شد، این خبرى بود که ما از آن آگاه بودیم و شما براى ما چه خبرى دارید؟(آن گاه حضرت رو به اصحاب خود کرد و فرمود:) اما اگر به آنان اجازه سخن گفتن داده مى شد، هر آینه به شما خبر مى دادند که بهترین توشه براى سفر آخرت ، تقوا است .
دیدن مرگ
عجبت لمن نسب الموت ، و هو یرى الموتى
در شگفتم از کسى که مرگ را دیده و مردگان را فراموش مى کند!
قبر را آماده ورود کن !
و اعلم اءن اءمامک عقبة کوودا، المخف فیها اءحسن حالا من المثقل ، و المبطبى علیها اءقبح حالا من المسر(ع ). فارتد لنفسک قبل نزولک و وطى ء المنزل قبل حلولک
و بدان که در جلو روى تو گردنه اى است که بالا رفتن از آن دشوار است و در آن راه ، حالت آن که سبک بار مى باشد از کسى که بار سنگین بر دوش دارد بهتر است و حال آن کس که به کندى راه مى پیماید از آن که شتابان ره مى سپرده بدتر است . بنابراین پیش از فرود آمدن قاصدى بفرست تا محلى مناسب برایت آماده سازد و باز پیش از آن که فرود آیى محل فرود را، نرم و هموار کن تا با آسودگى در آن زیست نمایى .
تنهایى آدمى با عملش
فى صفة الماخوذ على الغرة عند الموت -: ثم حملوه اءلى مخط فى الارض ، فاءسلموه فیه اءلى عمله
امام على علیه السلام در وصف غافلگیر شدگان در هنگام مرگ مى فرماید: سپس او را تا منزلى در دل زمین مى برند و در آن جا او را به عملش ‍ مى سپارند.
به کار گرفتن همت
ولیکن همک فیما بعد الموت
باید همت خود را در راه چیزى صرف کنى که پس از مرگ تو را به کار آید.
آمادگى برا جایگاه قبر
فلیقبل امرء کرامة بقبولها، ولیحذر قارعة قبل حلولها، ولینظر امرو فى قصیر اءیامه ، و قلیل مقامه ، فى منزل حتى یستبدل به منزلا، فلیصنع لمتحوله ، و معارف منتقله
هر انسانى باید کرامت و خیر را با پذیرش آن استقبال کند و از هر حادثه کوبنده پیش از آن که وارد شود بر حذر باشد و هر کسى باید بنگرد در کوتاهى روزها و اقامت اندک در منزلگاهى که (با سرعت ) آن را به منزلگاه دیگر تبدیل خواهد کدر، پس عمل کند به منظور آمادگى براى جایگاهى که رو به آن دارد و حقایق روشنى که به سرنوشت نهایى اش در آن جا خواهد رسید.
ورود به گور
یسلمک اءلى قبرک خالصا.
به زودى ملک الموت تو را از همه چیز جدا کرده و به دامن گور مى سپارد.
یاد آخرین منزل
ضع فخرک ، و احطط کبرک ، و اذکر قبرک فاءن علیه ممرک
فخر و مباهات را بگذار و کبرت را ساقط نما! گورى را (که آخرین منزلگه حیات طبیعى تو است ) به یاد بیاور؛ زیرا که بالاخره گذارت به همان خاک تیره خواهد افتاد.
تنهایى در گور
حتى اذا انصرف المشیع ، و رجع المتفجع ، و اءقعد فى حفرته نجیا البهتة السؤ ال ، و عثرة الامتحان
آن گاه که تشییع کنندگانش برگشتند و آنان که در فراقش اندوه و ناله سر داده بودند دنبال کار خود را گرفتند (در همان شب که زیر خاک تیره دفن گشته است ) براى پاسخ از سوال بحث انگیز و گویاى راز و آشکار ساختن لغزش هاى او.
نهى از شیون
لحرب بن شر حبیل الشبامى لما سمع بکاء النساء على قتلى صفین -: اءتغلبکم نساؤ کم على ما اءسمع ؟اءلا تنهونهن عن هذا الرنین
هنگامى که امام على علیه السلام شیون زنان بر کشتگان صفین را شنید، به حرب بن شرحبیل شبامى فرمود: آیا زنان شما آن طور که مى شنوم بر شما غلبه مى کنند! آیا آنان را از این ناله ها نهى نمى کنید.
امانتگاه گور
کاءن قد صرتم اءلى ما صاروا اءلیه ، و ارتهنکم ذلک المضجع ، و ضمکم ذلک المستودع
گویى شما نیز رهسپار همان جا شده اید که آنان شده اند و آن آرامگاه ، شما را گروگان گرفته و آن امانتگاه شما را در آغوش کشیده است .
خیمه بر گوز زدن
کونوا کالسابقین قبلکم ، و الماضین اءمامکم . قوضوا من الدنیا تقویض ‍ الراحل و طووها طى المنازل
همچون کسانى باشید که پیش از شما رفتند و کسانى که پیش روى شما مردند، همچون مسافرانى که خیمه خویش بر مى کنند خیمه خود را از دنیا برکندند و همچنان که منزل ها (ى سفر) پیموده مى شود آن را پیمودند و رفتند.
قبرها را آباد کنید!
سابقوا - رحمکم الله - اءلى منازکم التى اءمرتم اءن تعمروها، و التى رغبتم فیها، و دعیتم اءلیها
رحمت خدا بر شما! پیشى گیرید به سوى منازلى که دستور دارید آن ها را آباد کنید و به آن ها ترغیب گشته اید و به سویشان فرا خوانده شده اید.
زیارت کنندگان غافل
من کلام له علیه السلام بعد تلاوته (اءلهاکم التکاثر حتى زرتم المقابر) -: یا له مراما ما اءبعده ! و زورا ما اءغفله ! و خطرا ما اءفظعه !
امام على علیه السلام بعد از تلاوت آیه (فخر فروشى بر یکدیگر شما را به خود مشغول ساخت . چندان که به زیارت گورها رفتید). فرمود: چه مقصد بسیار دورى ! و چه زیارت کنندگان غافلى ! و چه افتخار کردن زشت و وحشتناکى !