به نام خدا

زشت یا زیبا ؟

چگونه است ؟ آیا انسان از نظر قرآن یک موجود زشت و زیباست ، آن هم‏
زشت زشت و زیبای زیبا ؟
آیا انسان یک موجود دو سرشتی است : نیمی از سرشتش نور است و نیمی‏
ظلمت ؟ چگونه است که قرآن ، هم او را منتها درجه مدح می‏کند و هم منتها
درجه مذمت ؟ !
حقیقت این است که این مدح و ذم ، از آن نیست که انسان یک موجود دو
سرشتی است : نیمی از سرشتش ستودنی است و نیم دیگر نکوهیدنی ، نظر قرآن‏
به این است که انسان همه‏ء کمالات را بالقوه دارد و باید آنها را به‏
فعلیت برساند ، و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد .
شرط اصلی وصول انسان به کمالاتی ک ه بالقوه دارد " ایمان " است . از
ایمان ، تقوا و عمل صالح و کوشش در راه خدا بر می‏خیزد ، به وسیله‏ء ایمان‏
است که علم از صورت یک ابزار ناروا در دست نفس اماره خارج می‏شود و به صورت یک ابزار مفید در
می‏آید .
پس انسان حقیقی که خلیفة الله است ، مسجود ملائکه است ، همه چیز برای‏
اوست و بالاخرش دارنده‏ء همه‏ء کمالات انسانی است ، انسان بعلاوه‏ء ایمان‏
است ، نه انسان منهای ایمان . انسان منهای ایمان ، کاستی گرفته و ناقص‏
است . چنین انسانی حریص است ، خونریز است ، بخیل و ممسک است ، کافر
است ، از حیوان پست‏تر است .
در قرآن آیاتی آمده است که روشن می‏کند انسان ممدوح چه انسانی است و
انسان مذموم چه انسانی است . از این آیات استنباط می‏شود که انسان فاقد
ایمان وجدا از خدا انسان واقعی نیست . انسان اگر به یگانه حقیقتی که با
ایمان به او ویاد او آرام می‏گیرد بپیوندد ، دارنده‏ء همه‏ء کمالات است و
اگر از آن حقیقت - یعنی خدا - جدا بماند ، درختی را ماند که از ریشه‏ء
خویشتن جدا شده است . ما به عنوان نمونه دو آیه را ذکر می‏کنیم :
« و العصر 0 إن الانسان لفی خسر 0 إلا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و
تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر »( 1 ) .
سوگند به عصر ، همانا انسان در زیان است ، مگر آنان که ایمان آورده و
شایسته عمل کرده و یکدیگر را به حق و صبر و مقاومت توصیه کرده‏اند .
²ولقد ذرأنا لجهنم کثیرا من الجن و الانس ، لهم قلوب لا یفقهون بها و لهم‏
أعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها أولئک کالانعام بل هم أضل " همانا بسیاری از جنیان و آدمیان را برای جهنم آفریده‏ایم ( پایان‏
کارشان جهنم است ) ، زیرا دلها دارند و با آنها فهم نمی‏کنند ، چشمها
دارند و با آنها نمی‏بینند ، گوشها دارند و با آنها نمی‏شنوند . اینها
مانند چهار پایان بلکه راه گم کرده‏ترند " .