به نام خدا

خاطرات شیطانى

قرآن براى تهذیب جان آدمى خاطرات روح را تحلیل و راه افول و غروب، صدق و کذب و سود و زیان آنها را بازگو و نیز راه درمان آنها را ارائه داده کسانى را که درمان شده‏اند و کسانى را که بر بیمارى خود افزوده و علاج نشده‏اند معرفى مى‏کند تا انسانها راه تهذیب روح را بشناسند و آن را بپیمایند.

یکى از خاطراتى که انسانها با آن روبرو هستند «وعده‏» و «وعید» است. انسان به بعضى وعده‏ها دل مى‏بندد و از برخى وعیدها هراسناک و نگران مى‏شود. مرعوب بودن انسان از چیزى که هراس و رعب آور است و امیدوار بودن او به چیزى که زمینه رفاه را فراهم مى‏کند، در هر کسى هست ولى همین امید و ترس یا وعده و وعید، به دو قسم تقسیم مى‏شود: وعده‏ها و وعیدهاى دروغ، وعده‏ها و وعیدهاى راست. اولى، سراب گونه انسان را به سوى خود فرا مى‏خواند و دومى، مانند چشمه‏اى زلال، انسان را به سمت‏خود دعوت مى‏کند.

در قرآن کریم از هر دو قسم سخن به میان آمده است. شیطان از بیرون و نفس اماره که ابزار دست‏شیطان است از درون، انسان را به امورى سراب گونه وعده مى‏دهند و از امورى که واقعیت ندارد مى‏ترسانند; اما ذات اقدس خداوند از راه وحى، رسالت انبیا، فرشته‏ها و نیز از راه عقل، وعده‏ها وعیدهاى درست را فراسوى انسان سالک نصب مى‏کند.

قرآن کریم درباره وعید دروغین شیطان، مى‏فرماید:

«الشیطان یعدکم الفقر و یامرکم بالفحشاء» ⁽²⁷⁾

شیطان شما را از تنگدستى مى‏ترساند و تهدید مى‏کند که اگر در راه خدا انفاق کنید خود نیازمند خواهید شد. از سوى دیگر، ذات اقدس اله وعده مى‏دهد که:

«یمحق الله الربا و یربى الصدقات‏» ⁽²⁸⁾

خداوند ربا را در محاق قرار داده و آن را محو مى‏کند و صدقه را مى‏پروراند یا مى‏فرماید:

«و ما اتیتم من زکوة تریدون وجه الله فاولئک هم المضعفون‏» ⁽²⁹⁾

به صدقات، خیرات و نفقاتى که منظورتان از آن، تقرب به خداست دو چندان پاداش داده مى‏شود.

بنابراین، در باره انفاق، تعاون، انجام کار خیر و ارائه خدمات به امت اسلامى، دو پیام در گوش انسان، طنین انداز است: پیام دروغین شیطان که مى‏گوید: اگر انفاق کنید، خود، فقیر مى‏شوید و پیام راستین احسان از ذات اقدس خداوند که مى‏فرماید: اگر با انفاق مشکل دیگران را بگشایید خود، دوچندان استفاده مى‏کنید. قرآن کریم درباره وعده‏هاى دروغین شیطان، از زبان‏وى مى‏گوید:

«و لاضلنهم و لامنینهم‏» ⁽³⁰⁾

من آنها را از راه تمنى و آرزو فریب‏مى‏دهم. بنابراین، آنچه را که شیطان به عنوان وعده، به انسان ارائه مى‏کند نیرنگى بیش نیست و آنچه را که ذات اقدس اله وعده مى‏دهد واقعیتى مصون از هرگونه دروغ است. چون:

«و من اصدق من الله قیلا» ⁽³¹⁾ :

چه کسى از خدا راستگوتر است؟

در قیامت، که ظرف ظهور همه حقایق است، شیطان مى‏گوید:

«ان الله وعدکم وعد الحق و وعدتکم فاخلفتکم‏» ⁽³²⁾

خدا به شما وعده داد و خلف وعده نکرد، ولى من به شما وعده دادم و خلف وعده کردم. بنابراین، اگر کسى خواست از امر هراسناکى بترسد باید ببیند آیا عقل و وحى آن را به عنوان منشا مرعوب شدن مى‏پذیرند یا نه؟

قرآن کریم و روایات اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) به ما مى‏گویند: از گناهتان بترسید، و عقل مى‏گوید: نافرمانى در برابر حق، قهرا کیفرى دارد; زیرا محکمه و حسابرسى خدا حق است و از این حسابرسى باید هراسناک بود; ولى مى‏بینیم انسان تبهکار، گناهش را فراموش مى‏کند و ترسى از آن ندارد; اما نسبت‏به وعیدهاى دروغین شیطان در هراس است.

امیرالمؤمنین (علیه السلام) مى‏فرماید:

«رحم الله امرء راقب ربه و خاف ذنبه‏» ⁽³³⁾

رحمت الهى و حیات طیب بهره انسانى است که مراقب پروردگار خود باشد و از گناه خود بترسد.

منبع:اخلاق درقران