به نام خدا

مخلص و مخلص

قرآن کریم، مخلصین را در یک جا و مخلصین را در جاى دیگر یاد مى‏کند و مى‏فرماید: «وما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین‏» ⁽²⁷⁾ گاهى انسان براى رضاى خدا نماز مى‏خواند و روزه و اعمال عبادى دیگر را انجام مى‏دهد و چیزى منظور او نیست; ولى گاهى حتى خود را هم نمى‏بیند و همه شئون حیاتى خود را براى خدا مى‏خواهد که صورت اولى «اخلاص العبادة لله‏» و دومى «اخلاص النفس لله‏» است. اگر مراحل اخلاص عبادت براى خدا و بعد از آن، مراحل اخلاص نفس براى خدا هم پایان رسد، آنگاه خدا در بین این مخلصین عده‏اى را مخلص مى‏کند ⁽²⁸⁾ .

مخلصین سه وصف دارند که مهمترین آن این است که فقط آنان مى‏توانند خدا را وصف کنند; چنانکه قرآن کریم مى‏فرماید:

«سبحان الله عما یصفون الا عباد الله المخلصین‏» ⁽²⁹⁾ .

این معنا، بسیار بالاتر از آن است که:

«لا یحصی نعمائه العادون و لا یؤدی حقه المجتهدون‏» ⁽³⁰⁾

و مربوط به مقام شکر و فعل است; چون مقام وصف، مقام دیگرى است. بنابراین، باید مخلصین به جایى رسیده باشند که مجارى ادراکى آنان با نور حق، تامین شده باشد:

«کنت‏سمعه... و بصره... و لسانه‏» ⁽³¹⁾ .

از این رو آنان با زبان، چشم و گوش سخن حق مى‏گویند و تماشا مى‏کنند و مى‏شنوند و لذا در وصف او ماذون هستند.

حاصل آنکه: گاهى انسان ظاهرا مسلمان و باطنا کافر است که

«هم للکفر یومئذ اقرب منهم للایمان‏» ⁽³²⁾

یا

«و اذا لقوا الذین امنوا قالوا امنا و اذا خلوا الى شیاطینهم قالوا انا معکم انما نحن مستهزؤون‏» ⁽³³⁾

این قسم منافق، خارج از بحث است، اما حدیث معروف که مى‏گوید:

«اگر ظاهر کسى، بهتر از باطنش باشد، او پیش ما منافق است‏» ⁽³⁴⁾

در باره مسلمانها و مؤمنان است. همان گونه که اکثر مؤمنان مشرکند:

«ما یؤمن اکثرهم بالله الا و هم مشرکون‏» ⁽³⁵⁾

اکثر آنان نیز منافقند و مى‏توان گفت:

«و ما یؤمن اکثرهم بالله الا و هم منافقون‏»!

گاهى شخصى، مسلمان و ارادتمند به اهل بیت طهارت (علیهم السلام) است و در مراسم سوگ و ماتم آنان نیز حضور دارد، به وظیفه‏اش هم عمل مى‏کند، واجبها را انجام مى‏دهد و محرمات را ترک مى‏کند و در یک کلام، در مسیر دین است، اما ظاهرش بهتر از باطن اوست. این رویه یک نوع نفاق مرموزى است که در درون او وجود دارد، چنین انسانى به مخلصین نمى‏رسد، چه رسد به مخلصین.